0023 (2021)Rysunek: Hiperblackart.
O sztuce rysowania można mówić na kilka sposobów, na przykład ilustrując pochodzenie tej techniki poprzez wyjaśnienie jej ewolucji lub pokazując w porządku chronologicznym prace, które zmieniły jej historię, wreszcie umieszczając narrację w precyzyjnych ramach czasowych, aby pozwolić dzieła głównych przedstawicieli omawianej epoki mówią same za siebie, tak jak gdybyśmy wzięli Leonarda da Vinci, Michała Anioła i Rafaela jako modele do opowiedzenia historii rysunku renesansowego. W odniesieniu do tych ostatnich, wprowadzając temat w sposób bardziej ogólny, to znaczy nie wspominając jeszcze o wspomnianych geniuszach, warto podkreślić, że w okresie renesansu wspomniana technika artystyczna była wykorzystywana głównie w celach użytkowych: służyła jako płodny czas na opracowanie idei artystycznych, które być może rozwinęły się na późniejszym etapie. Praktyka ta, zwana rysunkiem przygotowawczym, stała się niezwykle potrzebna artystom, którzy chcieli przygotować się do zbliżającego się zamówienia lub kompozycji. W ramach tej artystycznej eksterioryzacji wyróżniono rzeczywisty rysunek i inwencję, przy czym tę pierwszą należy rozumieć jako umiejętność tworzenia harmonijnych i proporcjonalnych figur, drugą rozumianą jako element czystej innowacyjności w przedstawieniu obrazu, gotowego do przywołania wyobraźni i nieznane, a także nadać nową formę konwencjonalnej ikonografii, eksperymentując na przykład z nowymi perspektywami. Abstrahując od inwencji i rysunku, w sztuce renesansu spotykamy generalnie cztery rodzaje rysunku: wstępny (szkicowy), z życia, modeli i karykatur oraz rysunek transferowy. Jeśli chodzi o te pierwsze, warto zwrócić uwagę na sposób, w jaki artyści renesansu wykonywali szkice, w których wyobrażając sobie przyszły temat do potraktowania, ożywiali postacie o gestykulacyjnej skuteczności, pozbawione drobnych zarysów muskularnych i precyzyjnych proporcji, kładąc nacisk na wyrazistość i relacje między elementami kompozycji. Z kolei rysowanie z życia posłużyło do studiowania konkretnych póz przyjmowanych przez żywe postacie, zaś gotowe były modele i karykatury, rysunki formalne, którymi artysta podzielił się z zamawiającym w celu realizacji konkretnego zamówienia. Wreszcie między XV a XVI wiekiem użyto dokładnie wielu gotowych karykatur, aby przenieść rysunek na powierzchnię, na której miało znajdować się gotowe dzieło. Przechodząc teraz do opisu rysowania przez jego najważniejszych przedstawicieli renesansu, koniecznie należy mówić najpierw o Leonardzie da Vinci, a następnie przejść do Michała Anioła i młodszego Raffeallo. O pierwszym mistrzu, o którym mowa, trzeba powiedzieć, jak ten, który drżał, by rozumem poznać otaczający go świat, oparł się na modelu naukowym, badając właśnie techniką rysunku, co należy rozumieć jako najbardziej bezpośrednia reprezentacja idei i myśli. W tym kontekście dobrze ilustruje to, co zostało powiedziane, rysunek katapulty, będący mieszanką sztuki, praktyczności, nauki, inżynierii i wyobraźni, który, stworzony za pomocą atramentu na papierze, przedstawia szkic starożytnej machiny wojennej wraz z poprzez uwagi wyjaśniające, mające na celu przekształcenie dzieła sztuki w rysunek przeznaczony do konkretnego użytku. Atrament taki w istocie wskazuje, jak miało działać urządzenie, poprzez zastosowanie niektórych dźwigni, kół zębatych i ciężarków wykonanych z drewna, być może z dodatkiem niektórych elementów metalowych, służących do rzucania kamieniami na duże odległości.
ZBIEŻNOŚĆ ZMIENNYCH LOSOWYCH (2019)Rysunek: Marco Paludet.
OFFICIUM (2021)Rysunek: Karen David.
Po Leonardzie przyszła kolej na Michała Anioła, którego niezwykły kunszt rysunkowy został udostępniony w tak różnych dyscyplinach, jak fresk, architektura i rzeźba, w technikach, w których jego szkice byłyby pierwszym i głównym punktem odniesienia. Na ogół rysunki Michała Anioła wydają się niedokończone, do tego stopnia, że wydają się być funkcjonalne tylko do produkcji głównego dzieła, ponieważ tylko w kilku przypadkach zostały również zrealizowane w szczegółach, które przekształcając je w złożone dzieła, stworzyły kompozycje, które mistrz dawał prezenty przyjaciołom i współpracownikom. Przykładem rysunku toskańskiego geniusza jest Il sogno (Sen), jeden z najbardziej znanych rysunków włoskiego renesansu, którego sens, enigmatyczny i nieuchwytny, należy prawdopodobnie łączyć ze światem snu, oddanym poprzez przedstawienie przedstawiający uskrzydlonego ducha, opadającego z wiadomością do nagiego młodzieńca, który zamierza oprzeć górną część swojej postaci na kuli ziemskiej, która znajduje się nad pudełkiem zawierającym zagadkowe maski. Tłem tej kompozycji jest kilka grup poskręcanych ciał, które giną w oparach raczej mętnej mgły. W tym kontekście główną postać aktu można by interpretować jako personifikację ludzkiej świadomości, budzącej się ze snu, by oddać się cnocie poprzez wyrzeczenie się występku, reprezentowaną być może przez liczne postacie w tle. Wreszcie innymi symbolami wydają się być worek pieniędzy, nawiązujący do chciwości, oraz maski, symbole oszustwa i kłamstwa. Rezultatem jest dzieło mogące świadczyć o wyjątkowych umiejętnościach Michała Anioła jako rysownika, artysty zdolnego do tworzenia złożonych i potężnych kompozycji, w których ciało jest kształtowane niemal niewidocznymi pociągnięciami, określone mocnymi konturami, gotowe przywołać cud sztuki rzeźbiarskiej. Wreszcie ostatnim omawianym mistrzem jest Rafael, artysta, który, nawiązując do słów Giorgio Vasariego, dużo się uczył, eksperymentując z nowatorskimi kompozycjami, właśnie za pomocą rysunku, techniki uznawanej w okresie renesansu za autonomiczną formą sztuki, a zatem skomercjalizowaną jak obrazy. Niemniej jednak Rafael tylko w kilku wyjątkowych przypadkach pojmował rysunek jako dzieło skończone, wykorzystując go głównie do celów użytkowych, czyli jako wzór dla późniejszego rozwoju twórczego, realizowanego wyłącznie w malarstwie, czy to freskach, płótnie czy płyta. Przykładem rysunku włoskiego mistrza jest Giovane donna seduta al parapetto di una finestra e altri studi, di figura e architettonici (1511-1514), dzieło zachowane w Gabinetto dei Disegni e delle Stampe degli Uffizi (Florencja), w którym efektownej postaci kobiecej, umieszczonej zgodnie z tytułem, towarzyszy studium aniołów wykonane do fresku z Apparizione di Dio a Mosè (Objawienie się Boga Mojżeszowi) w sklepieniu Stanza di Eliodoro (Sala Heliodora) w Watykanie i szkice architektoniczne. Odkładając na bok włoskich geniuszy, narracja o rysunku w historii sztuki toczy się dalej poprzez prace artystów Artmajeur, takich jak: Alexander Boytsov, Philippe Alliet i Francesco Marinelli.
CZARNY. METAMORFOZA. ABSTRAKCJA (2021)Rysunek Vesta Shi.
BIRTH (2023)Rysunek autorstwa Aleksandra Bojcowa.
Aleksander Bojcow: Narodziny
„Jeszcze chwila, a dotknie cię promień światła”: tymi słowami Alexander Boytsov, artysta Artmajeur, przedstawia swoje Narodziny, rysunek, w którym, jak sam stwierdził, obecność światła, fizycznej istoty zdolnej do Konstruowanie poprzez swoją obecność i brak ostrych i rozciągniętych cieni jest narzucane, w czym w tym przypadku wyraźnie zaznaczają się bryły ciała tancerki, która w klasycznej spódniczce baletnicy chce poruszać się na palcach. Właśnie to uwypuklenie funkcji światła przywiodło mi na myśl kilka ikonicznych fotografii, mających na celu ukonkretnienie i „namacalność” dwumianu rysunku-jasności: mówię o „rysunkach światła” Pabla Picassa, uwiecznionych znanymi ujęciami Gjon Mili, symbol genialnego spotkania tych dwóch wielkich przedstawicieli sztuki XX wieku. Śledząc historię wspomnianych „rysunków świetlnych”, Gjom Mili, albański fotograf urodzony w 1904 roku i innowator w dziedzinie oświetlenia, odwiedził Picassa w 1949 roku, kiedy ten ostatni mieszkał na południu Francji, w miejscu, gdzie Fotograf uświadomił malarzowi jego ostatnie eksperymenty, mające na celu portretowanie łyżwiarzy, którzy mając na łyżwach specjalne światła, poruszali się rysując w powietrzu. Hiszpański mistrz, entuzjastycznie nastawiony do takiego projektu, zaproponował realizację podobnej 15-minutowej sesji fotograficznej, po której nastąpiło pięć sesji, podczas których starał się prześledzić w atmosferze szkice w postaci smug świetlnych, jako tematy najpopularniejsze motywy jego twórczości, w tym centaury, byki i sylwetki greckie. Kontrast między ciemnością a jasnością rysunku został oddany przez ustawienie w zaciemnionym pomieszczeniu dwóch kamer, z których pierwsza służyła do widoku z boku, a druga do widoku z przodu.
Philippe Alliet: Koń rebeliantów 032
Rywalizacja i dynamika „niekompletnych” koni stworzonych przez artystę Artmajeur Philippe'a Allieta okazuje się być zgodna z jednym z najbardziej znanych eksperymentów, ponownie dotyczących techniki rysunkowej, przeprowadzonych przez Henri de Toulouse-Lautreca. Jednocześnie Rebeliancki koń 032 stoi w jaskrawym kontraście do zdecydowanie bardziej statycznego arcydzieła tego samego mistrza, a także innego dzieła Leonarda da Vinci. Mówiąc o biegnącym koniu, francuski mistrz przedstawił ten temat w Sheet of Sketches (ok. 1881), graficie, na którym burżuazyjna dziewczyna skacze przez płotki okrakiem na swoim rumaku, zamierzając skoczyć w ruchu, który powtarza się w rozmachu dwuminutowych, zwinnych psiaków. Dynamizm, który wyróżnia zarówno Arkusz szkiców, jak i tusz artysty Artmajeur, przestaje istnieć w Kobieta i mężczyzna na koniu (1879-81), rysunku Toulouse-Lautreca, w którym odnajdujemy zarówno wpływ pierwszego mistrza artysty, sportowca René Princeteau oraz wpływ modnych postaci, które Henri mógł obserwować z rodzinnej posiadłości w Albi. Do bezruchu Kobiety i mężczyzny na koniu dołączają Studia koni, srebrny punkt na niebieskim papierze autorstwa Leonarda da Vinci, geniusza, który również przedstawił omawianego ssaka w bardziej dynamiczny sposób, co widać na rysunkach wykonanych w kontekstach bitew, a także w poszczególnych postaciach koni oraz koni i jeźdźców.
FRANCUSKA WIOSKA (2023)Rysunek: Francesco Marinelli.
Francesco Marinelli: Francuska wioska
Tusz na papierze Francesco Marinellego, zatytułowany Wioska francuska, ponownie proponuje temat bliski historii sztuki, a mianowicie widok, który w kontekście małych miast z pewnością nawiązuje do przykładu Rembrandta, autora Wiatraka (1641), dzieło, w którym uprawiał sztukę rysowania na blasze, skorodowanej później przez proces trawienia wklęsłego. Abstrahując od techniki, arcydzieło z 1641 roku, podobnie jak dzieło Marianellego, bardzo szczegółowo przedstawia rzeczywistość miejską, choć u Holendra granica między wsią a wsią jest nieco zatarta, gdyż ukazuje przede wszystkim młyn, który znajdował się na bastionie De passeerde, położony wzdłuż murów miejskich, które biegły zachodnią granicą Amsterdamu. To miejsce, siedziba cechu kaletników, zajmującego się zmiękczaniem garbowanej skóry poprzez traktowanie jej olejem z wątroby dorsza, zostało starannie wykonane, tak bardzo, że wydaje się, że praca była obserwowana, studiowana i zaczynana od życia, a następnie skończył w pracowni. Wreszcie, oderwane od techniki rysunkowej są ukośne smugi na niebie, wykonane przez rozcieranie kwasem na płycie, mające na celu zmaterializowanie efektu atmosferycznego.
Olimpia Gaia Martinelli
