Wielka fala u wybrzeży Kanagawy, Katsushika Hokusai, 1830-1832
Kim jest Hokusai?
Katsushika Hokusai (1760-1849) był japońskim artystą znanym ze swoich grafik, obrazów i ilustracji. Jest często uważany za jednego z najważniejszych artystów okresu Edo w Japonii i swoją twórczością wywarł wpływ na wielu zachodnich artystów. Hokusai jest najbardziej znany ze swojej serii grafik „Trzydzieści sześć widoków góry Fuji”, z których „Wielka fala u wybrzeży Kanagawy” jest jedną z najbardziej znanych. Pracował także nad wieloma innymi projektami, w tym książkami z ilustracjami i malowidłami ściennymi do świątyń. Hokusai przez całe życie odnosił wielkie sukcesy i kontynuował pracę aż do śmierci w wieku 89 lat.
Opis pracy
The Great Wave off Kanagawa przedstawia ogromną falę wznoszącą się nad łodzią rybacką w zatoce Kanagawa niedaleko Tokio. Grafika składa się z jasnych, kontrastujących kolorów, z odcieniami niebieskiego, białego i czarnego mieszającymi się, tworząc efektowny i niemal hipnotyczny obraz.
Nadruk charakteryzuje się czystymi i precyzyjnymi liniami, które nadają fali mocnego i dynamicznego wyglądu. Łodzie i góry w tle tworzą dramatyczną i majestatyczną atmosferę, wzmacniając wizualny efekt fali. Szczególnie imponujące jest traktowanie chmur i fal, ze spiralnymi kształtami, które dodają poczucia ruchu i ciągłego ruchu.
Grafiki Hokusai, w tym „Wielka fala u wybrzeży Kanagawy”, znajdują się w wielu muzeach i kolekcjach na całym świecie. Niektóre z najważniejszych kolekcji to Biblioteka Narodowa Francji w Paryżu, British Museum w Londynie, Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku i Muzeum Narodowe w Tokio w Tokio. Ponadto wiele galerii sztuki i muzeów w całej Japonii prezentuje również prace Hokusai, w tym grafiki z serii „Trzydzieści sześć widoków na górę Fuji”.
Styl i kontekst powstania dzieła
Wielka fala u wybrzeży Kanagawy powstała w stylu ukiyo-e, formie grafiki popularnej w Japonii w okresie Edo (1603-1868). Odbitka wykonywana jest na papierze techniką drzeworytu, która polega na wygrawerowaniu obrazu na klocku drewna, który następnie jest tuszowany i dociskany do papieru w celu uzyskania ostatecznego obrazu. Ta technika była powszechnie używana do tworzenia wielkoformatowych wydruków na sprzedaż, co pozwoliło Hokusai na łatwą dystrybucję jego prac.
The Great Wave off Kanagawa został wyprodukowany w czasie, gdy Japonia przechodziła okres przemian kulturowych i społecznych. Wydruki ukiyo-e stały się wówczas popularną i niedrogą formą sztuki, dostępną dla wszystkich warstw społecznych. Hokusai wykorzystał tę popularność do stworzenia grafik, które były zarówno piękne pod względem estetycznym, jak i politycznie prowokujące.
Wpływ na grafikę miały również kontakty Hokusai ze sztuką zachodnią, zwłaszcza grafiką europejską i technikami perspektywicznymi. Jest to szczególnie widoczne w przedstawieniu fali, która wykorzystuje formę perspektywy europejskiej, aby fala wydawała się większa niż jest w rzeczywistości.
Sześć fascynujących sekretów „Wielkiej fali u wybrzeży Kanagawy” Hokusaia:
Fala to tak naprawdę tsunami: chociaż grafika jest często interpretowana jako po prostu przedstawiająca dużą falę, niektórzy eksperci uważają, że scena faktycznie przedstawia tsunami. Mówi się, że rozbijające się fale zostały zainspirowane skalistym wybrzeżem miasta Kanagawa, w które często uderzały gigantyczne fale.
Przedstawienie góry Fuji jest mylące: chociaż góra Fuji jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów druku, jej pozycja i rozmiar zostały nieco zmienione w stosunku do rzeczywistej pozycji. W rzeczywistości góra Fuji byłaby mniejsza i położona dalej w krajobrazie.
Nadruk jest przykładem techniki „bokashi”: aby stworzyć efekt gradacji kolorów na niebie i falach, Hokusai użył techniki zwanej „bokashi”. Ta technika polega na stopniowym nakładaniu farby na powierzchnię płyty drukarskiej w celu uzyskania subtelnego przejścia kolorów.
Hokusai użył nowego rodzaju papieru do stworzenia odbitki: w przypadku „Wielkiej fali u wybrzeży Kanagawy” Hokusai użył nowego rodzaju papieru zwanego „washi”. Papier ten, wykonany z włókien morwy, był mocniejszy i trwalszy niż tradycyjne papiery używane do nadruków.
Grafika wywarła wpływ na wielu zachodnich artystów: „Wielka fala w Kanagawie” stała się jednym z najbardziej kultowych obrazów w sztuce japońskiej i zainspirowała wielu zachodnich artystów, w tym Vincenta van Gogha, Claude'a Moneta i Edgara Degasa.
Istnieją zmodyfikowane wersje druku: Na przestrzeni lat powstało kilka zmodyfikowanych wersji druku, w tym wersje kolorowe i wersje z dodanymi dodatkowymi szczegółami. Niektóre z tych wersji zostały stworzone przez samego Hokusai, podczas gdy inne zostały wyprodukowane przez innych artystów lub drukarzy.
Odwrotny kierunek czytania
Kierunek czytania „Wielkiej fali u wybrzeży Kanagawy” Hokusaia jest od lewej do prawej. Widz może obserwować potężną falę wznoszącą się od prawej do lewej, podczas gdy góra Fuji jest widoczna w tle po prawej stronie. Łodzie, fale i postacie są ułożone w taki sposób, aby sprawiać wrażenie ruchu i chaosu, tworząc wizualne napięcie w obrazie. Kierunek czytania jest zgodny ze sposobem, w jaki Japończycy tradycyjnie czytają druki, od prawej do lewej. Jednak w kulturach zachodnich, w których czyta się od lewej do prawej, praca może być postrzegana jako sprzeczna ze zwykłym czytaniem. Może to pomóc wzmocnić wrażenie ruchu i gwałtowności fali, która wydaje się odwracać naturalny porządek rzeczy.
Jak interpretować to dzieło?
Interpretacja „Wielkiej fali u wybrzeży Kanagawy” Hokusaia może się różnić w zależności od widza i jego pochodzenia kulturowego. Oto jednak kilka możliwych interpretacji:
Fala reprezentuje potężną i niezłomną naturę. Hokusai przedstawił falę jako siłę natury zdolną do przewracania łodzi i niesienia zniszczenia. Przedstawienie to można interpretować jako alegorię siły i niestabilności życia.
Góra Fuji reprezentuje stabilność i trwałość. Podczas gdy fala jest chaotyczna i ulotna, góra Fuji jest symbolem stabilności i trwałości na obrazie. Jest przedstawiany jako nieruchomy i niewzruszony, co kontrastuje z gwałtownością fali.
Życie i śmierć są reprezentowane. Łodzie próbujące płynąć na fali można interpretować jako reprezentacje ludzkiego życia. Fala, która grozi im zalaniem, może być interpretowana jako przedstawienie śmierci lub końca życia.
reprezentowana jest kultura japońska. Przedstawienie fali, góry Fudżi i łodzi można interpretować jako przedstawienie tradycyjnej kultury japońskiej, w której natura i człowiek są ze sobą ściśle powiązane.
Ukazany jest związek między człowiekiem a przyrodą. Obraz można interpretować jako przedstawienie złożonej relacji między człowiekiem a naturą. Człowiek jest przedstawiony jako skonfrontowany z siłami natury, która go przytłacza, co podkreśla jego podatność na żywioły natury.
Zastosowano specyficzną technikę
Nadruk wykonany jest tradycyjną japońską techniką graficzną zwaną ukiyo-e. Ta technika obejmuje wycinanie drewna i drukowanie wielu kolorów w celu stworzenia skomplikowanego obrazu. Aby stworzyć odbitkę, Hokusai najpierw narysował szkic na papierze, który następnie przeniósł na drewniany klocek. Części, które miały pozostać białe na ostatecznym wydruku, zostały usunięte z bloku, pozostawiając wypukłe części, które zostały pokryte tuszem. Papier został następnie dociśnięty do klocka, przenosząc atrament na papier, aby stworzyć obraz. Hokusai użył kilku bloków drewna do wydrukowania różnych kolorów, tworząc obraz z subtelnymi gradientami i cieniami. Kolory użyte w druku „The Great Wave off Kanagawa” to niebieski, zielony, brązowy i biały.
Jaki niebieski jest używany w pracy?
Kajikazawa w prowincji Kai, część serii Trzydzieści sześć widoków na górę Fuji, nr 45, 9. płyta dodatkowa
Zastosowany niebieski to błękit pruski, kolor wytwarzany z pigmentu żelazocyjanku potasu. Ten pigment został sprowadzony do Japonii przez Holendrów w XVIII wieku i szybko zyskał popularność wśród japońskich artystów ze względu na jego zdolność do tworzenia głębokich, bogatych odcieni niebieskiego.
Wybór błękitu pruskiego do grafiki „Wielka fala z Kanagawy” można interpretować na kilka sposobów. Z jednej strony dominujący na obrazie głęboki błękit oceanu jest kluczowym elementem kompozycji, a błękit pruski jest naturalnym wyborem do reprezentowania tego koloru. Z drugiej strony użycie tego koloru można również postrzegać jako nawiązanie do kultury europejskiej i wpływu sztuki zachodniej na sztukę japońską w czasach, gdy Hokusai tworzył tę grafikę.
Fala w kulturze popularnej
W muzyce: okładka albumu „Surfing with the Alien” Joe Satrianiego podejmuje kompozycję nadruku z sylwetką gitarzysty w miejscu fali. Dodatkowo utwór „ The Great Wave ” zespołu Yes z rocka progresywnego jest również inspirowany pracą.
W filmach: Fala Hokusaia zainspirowała scenę z filmu Wachowskich „Matrix Reaktywacja”, w której postać Morfeusza walczy z agentami Matrixa na autostradzie krętej przez fale. Można też przytoczyć nawiązanie do pracy w filmie „Batman Begins” Christophera Nolana.
W grach wideo: fala pojawiła się w takich tytułach jak „Final Fantasy X” czy „Samurai Warriors”.
W architekturze: siedziba firmy Yamaha w Hamamatsu została zaprojektowana przez japońskiego architekta Nikkena Sekkei na wzór stylizowanej fali, w hołdzie dla ryciny Hokusai.
W komiksach: druk Hokusai zainspirował także autorów komiksów, takich jak Tintin i jego autor Hergé.
W malarstwie i rzeźbie: Wielu współczesnych artystów wykorzystało falę Hokusai jako inspirację do swoich dzieł, w tym brytyjski malarz David Hockney i amerykański rzeźbiarz Alexander Calder.
Selena Mattei
