Sztuka i zima
Nadszedł grudzień, a wraz z nim zima! W rzeczywistości na półkuli północnej okres między 21 a 22 grudnia zbiega się z przesileniem zimowym, dniem, w którym, z astronomicznego punktu widzenia, rozpoczyna się najzimniejsza pora roku. Warto podkreślić, jak ten okres był szeroko badany przez twórczość największych mistrzów w historii sztuki, stając się kultowym tematem reprezentacji artystycznej. W rzeczywistości w malowaniu zimowych pejzaży próbowali swoich sił tacy malarze jak Pieter Bruegel Starszy, Caspar David Friedrich, Oscar-Claude Monet, Gustave Caillebotte, Vincent Willem van Gogh, Edvard Munch i Marc Chagall. Ponadto istnieje również wiele przykładów alegorycznych przedstawień tego sezonu, które wykonali tacy artyści jak Giorgio Vasari, Bartolomeo Ammannati, Jacopo Robusti, Giuseppe Arcimboldo czy Lorenzo Baldissera Tiepolo.
Oscar-Claude Monet, Sroka , 1868-1869. Olej na płótnie, 89×130 cm. Paryż: Musée d'Orsay.
Marc Chagall, Nad Witebskiem , 1914. Olej na płótnie, 73 x 93 cm. Toronto: Galeria Sztuki Ontario.
Giuseppe Arcimbolodo, Zima, 1563. Olej na desce, 66 × 50 cm: Paryż: Luwr.
Jacopo Robusti (znany jako Tintoretto), Alegoria jesieni i zimy , 1575-85. Olej na płótnie, 160,66 × 143,51 cm. Pittsburgh: Muzeum Sztuki Carnegie.
Pejzaż
Jeśli chodzi o malarstwo pejzażowe, pierwsze przykłady, w których ten gatunek występuje, znajdując pewną autonomię, sięgają epoki hellenistycznej. Jednak w średniowieczu, mimo utrzymywania się motywów hellenistycznych, niekiedy w sztuce bizantyjskiej i karolińskiej, pierwiastek naturalny nabierał wartości czysto symbolicznej i dekoracyjnej. Później, w okresie niemieckiego renesansu, malarstwo pejzażowe ponownie stało się przedmiotem samodzielnych badań artystycznych, naznaczonych prawdziwym poszukiwaniem topograficznym, mającym na celu wyrażenie dramatycznych sił natury. Ponadto ten gatunek malarski został uszlachetniony przez flamandzkie badania artystyczne, w szczególności przez opisowe pejzaże J. Patinira, fantastyczne H. Boscha i przebłyski życia codziennego P. Bruegla Starszego. We Włoszech ewolucja malarstwa pejzażowego była nierozerwalnie związana z nowym realistycznym typem reprezentacji, ściśle związanym z nowym zainteresowaniem przestrzenią i badaniami perspektywicznymi, których najwspanialsze przykłady znalazły w pracach LB Albertiego, Piero della Francesca i Pollaiolo. Jeśli chodzi o obserwację naukową naturalnego układu odniesienia, to niewątpliwie przyniosły je badania artystyczne Leonarda da Vinci. Wreszcie, mimo pracy wszystkich tych wielkich mistrzów, dopiero w XVII wieku malarstwo pejzażowe zaczęto uważać pod każdym względem za autonomiczny gatunek artystyczny, stając się przedmiotem niezliczonych arcydzieł.
Pieter Bruegel Starszy, Pejzaż zimowy z łyżwiarzami i pułapką na ptaki, 1565. Olej na desce, 38×56 cm. Bruksela: Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych Belgii.
Pieter Bruegel Starszy: Zimowy krajobraz z łyżwiarzami i pułapką na ptaki
Skoro mowa o obrazach przedstawiających zimowe pejzaże, klasykę gatunku z pewnością reprezentuje praca Pietera Bruegla Starszego, Zimowy krajobraz z łyżwiarzami i Pułapka na ptaki . Na tym obrazie artysta prawdopodobnie przedstawił pokrytą śniegiem wioskę Pede-Ste-Anne w Brabancji, gdzie mieszkańcy, korzystając z warunków pogodowych, angażują się w różnorodne aktywności na lodzie. Kolorystyka dzieła, wybrana przez Bruegla do uwiecznienia tej sceny z życia codziennego, choć nieliczna i powtarzalna, jest w stanie nadać obrazowi najmniej sugestywną atmosferę. ponadto malarskie oddanie mgły, która powstała w tle panelu z pewnością przyczyniła się do przekształcenia dzieła w jedno z największych arcydzieł artysty. Co więcej, szczególny efekt daje też kontrast między bielą śniegu a sylwetkami drzew, budynków i postaci, obserwowanymi przez przesiadujące i przelatujące ptaki. Ściśle związane z obecnością tego ostatniego, na pierwszym planie panelu, a dokładniej po prawej stronie, namalowana jest duża pułapka na ptaki, wokół której znajdują się, z dużym ryzykiem, niektóre lotne. Dlatego krytycy chcieli uchwycić w twórczości Bruegla także moralistyczny zamiar, w rzeczywistości groźba ptasiej pułapki byłaby alegorią zbawienia i pokus, które można napotkać w ciągu życia. Z kolei łyżwiarze, którzy nieustannie ryzykują poślizgnięciem się na lodzie, wskazywaliby na przemijanie ludzkiej egzystencji.
Gustave Caillebotte, Widok dachów , efekt śniegu, 1878. Olej na płótnie, 64×82 cm. Paryż: Musée d'Orsay.
Gustave Caillebotte: Widok dachów, efekt śniegu
Produkcja Gustave'a Caillebotte'a, jednego z najnowocześniejszych i najbardziej innowacyjnych impresjonistów wszech czasów, została naznaczona stworzeniem widoków Paryża z góry, których jednym z najbardziej znanych przykładów jest Widok dachów, efekt śniegu . Na tym płótnie artysta uwiecznił paryską panoramę, którą mógł podziwiać ze swojego mieszkania w Montmatre, charakterystycznej dzielnicy francuskiej stolicy. Nowoczesność tej pracy tkwi właśnie w temacie, w rzeczywistości Caillebotte był pierwszym malarzem, który stworzył widoki dachów. Te ostatnie, w Widoku dachów, efekt śniegu , ukazane zostały w zimowy dzień, charakteryzujący się szarymi chmurami, które gaszą kolory budynków i kontrastują z bielą śniegu. Wreszcie ten obraz, który został zaprezentowany na czwartej wystawie impresjonistów w 1879 r., jest w stanie silnie przekazać wielkie uczucie zimna, tak jakbyśmy nagle zostali katapultowani do Paryża.
Vladimirs Ilibajevs, Zima w Ollandii , 1997. Olej na płótnie lnianym, 107 x 91 cm.
Vladimirs Ilibajevs: Zima w Ollandii
Podobnie jak wielcy mistrzowie przeszłości, artyści Artmajeur przedstawili zimowe pejzaże, naznaczone bielą śniegu. Przykładem tego jest obraz Vladimirsa Ilibajevsa, który wydaje się niemal nowoczesnym podejściem do Zimowego pejzażu Pietera Bruegla Starszego z łyżwiarzami i pułapką na ptaki . W rzeczywistości wydaje się, że arcydzieło holenderskiego mistrza zostało odtworzone wyłącznie w części, która uwiecznia lodowe zabawy mieszkańców wioski. To uproszczenie przedstawionego tematu, zachowujące jednak tonację chromatyczną zbliżoną do pierwowzoru, pozwala dziełu zatracić swój dawny moralistyczny zamysł, zbliżyć się do bardziej nowoczesnej i frywolnej wrażliwości, której celem jest po prostu zobrazowanie czystej zabawy zimowych igrzysk.
Vera Zvygina, Matrioszka Prada , 2021. Akryl, marker i haft na płótnie 100 x 80 cm.
Vera Zvygina: Prada Matrioszka
W nowatorskim dziele Zvyginy, artystki Artmajeura, matrioszka, ubrana w ciężką, designerską kurtkę, mogłaby reprezentować współczesną alegorię zimy. Rzeczywiście, w historii sztuki ten sezon został bogato zilustrowany za pomocą figur retorycznych, które w większości przypadków przedstawiały zimę pod postacią starca. Słynnym tego przykładem jest seria Cztery pory roku Giuseppe Arcimboldo, w której zima została przedstawiona jako stary, flegmatyczny, ponury mężczyzna, którego zmarszczona twarz składa się głównie z sękatej kory drzewa, podczas gdy gęsta plątanina nagich gałęzi część jego niezwykłych włosów wraz z kilkoma liśćmi bluszczu.
Kristen Jelly, Lodowata zieleń , 2021. Akryl na płótnie, 60 x 50 cm.
Kristen Jelly: Lodowata zieleń
Praca Artystki Artmajeur, Kristen Jelly, jest niezwykle innowacyjna, ponieważ mimo iż jest abstrakcyjna, chce w sposób konkretny przekazać nam ideę lodu i zimna. Cel ten osiągnięto dzięki zastosowaniu zimnych kolorów, które na podłożu wyróżniają się dużymi plamami koloru. Ale jak obraz abstrakcyjny łączy się z rzeczywistością? Tak jak powiedział Arshile Gorky, przedstawiciel abstrakcyjnego ekspresjonizmu, sztuka abstrakcyjna pozwala człowiekowi zobaczyć umysłem to, czego fizycznie nie może zobaczyć oczami. Podsumowując, sugestywna siła kolorów i gestów pracy artysty Artmajeur pozwala nam na połączenie się z rzeczywistością sezonu zimowego, tak jakby była to praca figuratywna.
Olimpia Gaia Martinelli
