Wat wordt bedoeld met de geschiedenis van de Nederlandse kunst?

De Nederlandse kunstgeschiedenis wordt vaak verward met de Vlaamse, aangezien vóór de 16e eeuw, dat wil zeggen de onafhankelijkheid, en dus de geboorte van de Republiek, Nederland werd verenigd met de zuidelijke Nederlanden, die, bekend als Vlaanderen, kunnen worden gelokaliseerd op het grondgebied van het huidige België. Deze twee landen, zelfs toen ze allebei onder Spaans bestuur stonden, verschilden aanzienlijk in het soort artistieke productie, in die zin dat de katholieke Vlamingen, vertegenwoordigd door meesters als Rubens en Antoon van Dyck, werken produceerden die overwegend weelderig hoofs en vaak religieus waren, terwijl de Nederlandse meesters, zoals Johannes Vermeer en Rembrandt, geleid door de ideologie van het protestantisme, meer de neiging hadden om de echte wereld te vieren, die destijds werd gedomineerd door de wetenschap en commercie van hun vruchtbare natie. Samengevat, Vlaamse schilderkunst, grafiek en beeldhouwkunst werden geproduceerd in een gebied dat qua grootte vergelijkbaar is met het moderne België, hoewel het bovengenoemde bijvoeglijk naamwoord wordt gebruikt om werk te beschrijven dat is gedaan in een historische regio die in werkelijkheid veel groter was en de naburige Brabant, Henegouwen, Picardië en Artois omvatte . Voornoemde artistieke productie nam vooral tussen de 15e en 17e eeuw een beslissende rol in de Europese figuratieve geschiedenis, terwijl het voor Holland onmogelijk is om de Gouden Eeuw van de kunsten niet te vergeten, die zich ruwweg door de 17e eeuw uitstrekte.

Taco Eisma, De kamer , 2022. Olieverf op doek, 60 x 80 cm.

Van Lanigh, De oogst , 2022. Olieverf op doek, 60 x 50 cm.

De Gouden Eeuw van de Nederlandse kunst

De aanduiding Gouden Eeuw duidt op die bijzondere periode van de Nederlandse geschiedenis, die, gelegen tussen de zestiende en zeventiende eeuw, dus na het bereiken van politieke autonomie, op zijn zachtst gezegd gekenmerkt werd door een formidabele ontwikkeling van wetenschap en commercie. In deze context floreerde de figuratieve kunst, die noodzakelijkerwijs beïnvloed en bijgevolg weerspiegeld moet zijn geweest door dit bloeiende klimaat, op een buitengewone manier en werd een model voor de hele traditie van Europese kunst. Met name de schilderkunst van de Gouden Eeuw kan worden geplaatst in een tijdspanne van ongeveer 1620 tot 1672, een periode waarin heilige afbeeldingen en bijbelse onderwerpen sterk werden verwaarloosd, om genretaferelen, stillevens, "kleine kleinigheden", landschappen, tronies en realistische portretten, gericht op het voldoen aan de eisen van een seculiere en handelscliënteel, in plaats van institutionele, kerkelijke en aristocratische. Het is precies dit soort figuratieve productie, samen met kaarten en prenten, die zich met groot succes verspreidde in de huizen van de Nederlanders, zozeer zelfs dat het vaak is vastgelegd in schilderijen uit die periode, waar het mogelijk is om te onderscheiden uiterst commerciële werken op klein formaat. Niettemin is het de moeite waard om te benadrukken dat er geen tekort was aan schilderijen op groot formaat, wat zeker werd vergroot door de geleidelijke toename van de welvaart van het land. Over de stijl van de schilderijen van die tijd gesproken, het realisme van de laatste ging vaak gepaard met de nauwkeurigheid waarmee zowel licht als helderheid werden weergegeven, vaak afgewisseld met een indrukwekkende zorg en aandacht voor detail, zeker geërfd van de nabijgelegen Vlaamse traditie. Tot slot is het goed om te benadrukken hoe zulke Nederlandse stijlkenmerken deuropeners vormden voor een vernieuwend type samenlevingsbeeld, dat werd vastgelegd in enkelvoudige figuren, boerenfamilies, tavernetaferelen, feesttaferelen, vrouwen aan het werk, dorp of stad scènes, scènes met dieren en vele anderen. Tot slot kunnen de meest iconische meesters uit de Gouden Eeuw niet ontbreken, zoals Rembrandt, Veermeer, Johannes Vermeer, Frans Hals, Jan Steen, Rachel Ruysch en Judith Leyster.

Roco.Studio, Roze portret , 2020. Acryl op doek, 115 x 95 cm.

Karin Sommen, Onderbovenwater , 2019. Acryl op doek, 140 x 100 cm.

De hedendaagse "Gouden Eeuw"

Net als tussen de zestiende en de zeventiende eeuw, een periode van betekenis voor de Nederlandse figuratieve kunst, blijft de hedendaagse wereld beïnvloed door de creatieve invalshoek van Nederland, dat zich nog steeds onderscheidt door uiterst vernieuwende technieken, stijlen en onderwerpen van onderzoek tot stand gebracht door het werk van enkele populaire opkomende kunstenaars, zoals bijvoorbeeld Wouter le Duc, Wouter Venema, Koen Taselaar en Jonathan van Doornum. Daarnaast vertegenwoordigt Nederland nu een van de grootste hedendaagse kunstmarkten in opkomend Europa, waar het rijke aanbod vaak wordt versterkt en uitgelicht door de organisatie van meerdere evenementen, zoals de bekende Rotterdam Art Week. Ten slotte is het in deze bloeiende context onmogelijk om het ongekende en gevarieerde figuratieve onderzoek van de Nederlandse kunstenaars van Artmajeur niet te beschouwen, goed vertegenwoordigd door de werken van Bart Stillekens, NCJ Stam en René Rikkelman.

Bart Stillekens, Steenbokschedel , 2022. Sculptuur, metalen / hars, 40 x 40 x 40 / 1,00 kg.

Bart Stillekens: Steenbok schedel

Bart Stillekens, ook bekend onder de kleine naam B-art, is een eclectische Nederlandse hedendaagse schilder en beeldhouwer geboren in 1993, wiens artistiek onderzoek wordt uitgevoerd door het gebruik van meerdere materialen en technieken, die tot uiting komen in een doorlopend experiment. Een onbetwist onderdeel van zijn productie zijn de minimale ijdelheidssculpturen in hars en metaal, die, teruggebracht tot louter gouden dierenschedels, goed worden geïllustreerd door het werk Ibex-schedel uit 2022, gericht op het reproduceren van de schedel van steenbokken. De laatste, waarschijnlijk gemaakt met de bedoeling om de blik van de kijker te kruisen, als een in een soort visueel memento mori , nodigt ook uit om te genieten van de geneugten van het leven, gesuggereerd door de kleur goud, die altijd de zon, warmte, kracht heeft gesymboliseerd , macht en rijkdom, maar ook onvergankelijkheid en goddelijke onsterfelijkheid. Over kunstgeschiedenis gesproken, het is de moeite waard om te bedenken hoe juist het genre van de ijdelheid zijn grootste ontwikkeling doormaakte in het Holland van de zeventiende eeuw, waar het synoniem werd met de precairheid die het Europese continent overspoelde na de Dertigjarige Oorlog en de verspreiding van epidemieën.

NCJ Stam, De last van corona , 2021. Bronzen sculptuur / collage, 20 x 10 x 8 / 3.00 kg.

NCJ Stam: De last van corona

NCJ Stam, ook wel Co Stam genoemd, is een hedendaagse Nederlandse beeldhouwer geboren in 1942, die zich vooral uitdrukt door het boetseren van brons, een materiaal waarmee hij vooral de menselijke figuur onderzoekt en in de tweede plaats ook de dierfiguur. De techniek die wordt gebruikt om de werken van de Artmajeur-kunstenaar te maken, is die van "verloren was", een proces dat al in het derde millennium voor Christus wijdverbreid was, waarbij een wasmodel wordt gemaakt, dat wordt bedekt met klei, waardoor een mal ontstaat. Vervolgens wordt door gaten in de klei was uit de mal geperst door deze te verhitten, waarna er gesmolten brons in wordt gegoten. Aan het einde van de operatie, na het verwijderen van de mal, wordt een bronzen sculptuur verkregen die identiek is aan het oorspronkelijke wasmodel. Deze techniek van "verloren was", die de naam directe methode draagt, onderscheidt zich goed van de indirecte methode, waarbij het wasmodel op een kleimodel wordt gebouwd, waardoor holle vormen erin kunnen worden gecreëerd. Het was precies door het gebruik van het historische proces dat de oneerbiedige sculptuur De last van corona werd gecreëerd, bedoeld om de titaan van de Griekse mythologie Atlas uit te beelden, die, in plaats van te worden veroordeeld om het universum op zijn schouders te dragen, het gewicht moet ondergaan van de momenteel onopgeloste tragedies van Covid-19.

René Rikkelman, Sensual lips gold , 2020. Sculptuur, hars op hout, 40 x 60 x 20 cm / 3.00 kg.

René Rikkelman: Sensuele lippen goud

René Rikkelman, een hedendaagse Nederlandse beeldhouwer geboren in 1959, geeft de voorkeur aan het creëren van gestileerde werken, die eerst in was of klei worden gemaakt, later worden gegoten in brons, een metaal dat bedoeld is om een figuratieve taal uit te drukken, constant op zoek naar lijn of sensuele vorm . Precies dat laatste streven werd grotendeels gerealiseerd in het werk Sensual lips gold , gericht op het vereeuwigen van een zachte, golvende, erotische en verfijnde close-up van een vlezige vrouwenmond die zachtjes op een kier staat. Met dezelfde bedoeling, de lipvormige bank, ontworpen door Gufram in 1970 en tentoongesteld in 's werelds belangrijkste musea, waaronder het Louvre (Parijs), het Museum voor Toegepaste Kunst en Wetenschap (Sydney) en het Design Museum (München), getracht iconisch een van de typische symbolen van vrouwelijke schoonheid te maken. De oorsprong van dit inmiddels legendarische designobject ligt echter in de kunstgeschiedenis, want deze bank is ongetwijfeld geïnspireerd op het gezicht van Mae West, vereeuwigd in het schilderij van Salvador Dali uit 1935.