Auguste Renoir, een impressionist gefascineerd door de mens

Frédéric Bazille, Portret van Renoir (1867), Montpellier (Frankrijk), Fabre museum

Auguste Renoir was een 19e-eeuwse Franse schilder, geboren in 1841 en overleden in 1919. Hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste exponenten van het impressionisme, een artistieke beweging die wordt gekenmerkt door het gebruik van levendige kleuren, zichtbare penseelstreken en natuurlijk licht.

Renoir is vooral bekend om zijn schilderijen van naakten, taferelen uit het dagelijks leven en landschappen, maar ook om zijn portretten. Hij begon zijn carrière als porseleinschilder voordat hij zich tot olieverfschilderijen wendde. Zijn bekendste werken zijn "Le Déjeuner des Boatiers" en "Bal du moulin de la Galette". Renoir had ook een grote invloed op vele andere kunstenaars, waaronder Pablo Picasso en Henri Matisse.

Het begin van de kunstenaar

Auguste Renoir werd geboren in 1841 in Limoges. Hij komt uit een familie van ambachtslieden en is de zesde van zeven kinderen. In 1844 verhuisde het gezin naar Parijs om hun financiële situatie te verbeteren. Renoir vervolgde zijn opleiding daar en ging op 13-jarige leeftijd in de leer bij het porseleinatelier Lévy Frères & Compagnie. Hij volgde ook lessen tekenen en decoratieve kunsten, evenals muzieklessen bij Charles Gounod. Op 17-jarige leeftijd begon Renoir de kost te verdienen door waaiers te schilderen en wapenschilden in te kleuren voor zijn broer. In 1862 ging hij naar de School of Fine Arts in Parijs en sloot zich aan bij het atelier van Charles Gleyre, waar hij Claude Monet, Frédéric Bazille en Alfred Sisley ontmoette. De groep raakte bevriend en schilderde vaak buiten. Nadat hij de School of Fine Arts had verlaten, was Renoirs eerste werk dat op de Salon werd tentoongesteld, de Esméralda, een groot succes, maar hij besloot het na de tentoonstelling te vernietigen. Zijn werken uit deze periode zijn beïnvloed door Ingres, Dehodencq, Courbet en Delacroix. Zijn minnares Lise Tréhot is een belangrijk model voor hem en poseerde voor zijn schilderij Lise à l'ombrelle. Uit hun affaire worden twee kinderen geboren.

Impressionisme

Het verblijf van Renoir bij Monet in La Grenouillère was doorslaggevend in zijn carrière. Hij leerde in de open lucht schilderen, lichteffecten weergeven en geen zwart meer gebruiken voor schaduwen, wat het begin markeerde van zijn impressionistische periode. Tijdens de Frans-Pruisische oorlog werd hij gemobiliseerd en werd hij ernstig ziek en werd hij opgenomen in het ziekenhuis in Bordeaux voordat hij in maart 1871 werd gedemobiliseerd en terugkeerde naar Parijs, waar hij hoorde van de dood van zijn vriend Frédéric Bazille. In 1873 verliet hij zijn atelier voor een groter atelier en in 1876 huurde hij een bescheiden atelier dat in 1960 het Musée de Montmartre zou worden.
Renoir exposeerde met de impressionisten van hun eerste tentoonstelling in 1874 en die van 1878. In 1876 produceerde hij zijn meesterwerk, de Bal du moulin de la Galette, die werd gekocht door Gustave Caillebotte, lid en beschermheer van de groep. Dit ambitieuze doek is kenmerkend voor de stijl van de kunstenaar tijdens de jaren 1870, met een vloeiende en kleurrijke toets, gekleurde schaduwen, een afwezigheid van zwart, textuureffecten, een spel van licht en een voorliefde voor scènes. van het populaire Parijse leven en de modellen van zijn entourage. Voor de naakten doet hij eerst een beroep op professionele modellen en vervolgens op jonge vrouwen die hij soms op straat tegenkomt en die hij beloont door hen portretten, bloemen of modieuze hoeden aan te bieden.

Renoir verlaat de impressionistische groep

Rond 1880 maakte Renoir een moeilijke periode door waarin hij moeite had om zijn schilderijen te verkopen en waar de critici nauwelijks lovend waren. Vervolgens besluit hij de impressionistische groep te verlaten om te exposeren op de Official Salon, wat wordt beschouwd als de zekerste weg naar succes. Hij kreeg uiteindelijk een zekere erkenning dankzij opdrachten voor prestigieuze portretten, zoals die van Madame Charpentier en haar kinderen in 1878. Zijn kunst evolueerde ook naar een meer assertieve zoektocht naar de effecten van lijnen, scherpe contrasten en onderstreepte contouren, zoals in de beroemde Déjeuner des canotiers van 1880 tot 1881. Tussen 1881 en 1883 reisde hij veel door Frankrijk, Noord-Afrika en Italië, waar hij werd beïnvloed door de werken van Rafaël en een zekere impasse in het impressionisme begon te voelen. Daarna begon een zogenaamde "ingresque"-periode, die in 1887 zijn hoogtepunt bereikte met de presentatie van zijn Grandes Baigneuses in Parijs. De contouren van zijn personages worden nauwkeuriger en de kleuren kouder, wat sommige critici schokt. Toen hij in 1885 weer vader werd, wijdde Renoir zich aan schilderijen over het moederschap. De ontvangst van Les Grandes Baigneuses was erg slecht en Renoir kreeg kritiek van zowel de avant-garde als academische kringen. Hij trouwde uiteindelijk met Aline Charigot in 1890 nadat hij zijn geboortedorp Essoyes had ontdekt.

Pierre-Auguste Renoir gefotografeerd door Dornac rond 1910

Renoir veranderde zijn stijl opnieuw van 1890 tot 1900, naar een meer vloeiende en kleurrijke stijl. Een van zijn eerste werken uit deze periode, Young Girls at the Piano (1892), werd door de Franse staat aangekocht voor het Luxembourg Museum. In 1894 was Renoir opnieuw de vader van een kleine Jean en hervatte hij zijn moederschapswerk. Gabrielle Renard, de jonge nicht van Aline die voor Jean zorgde en vervolgens voor Claude, geboren in 1901, werd een van haar favoriete modellen en haar muze. Hij heeft ook een leerling, Jeanne Baudot, de dochter van zijn dokter. In 1896 kocht Renoir een huis in Essoyes, dat het atelier van Renoir werd. Hier komt de familie elke zomer samen. Dit decennium staat in het teken van toewijding, zijn schilderijen verkopen goed, de critici beginnen zijn stijl te waarderen. Ook officiële kringen erkennen hem, hij krijgt het Legioen van Eer aangeboden, wat hij eerst weigert en later accepteert.

In 1897 brak hij zijn rechterarm bij een val van een fiets in de buurt van Essoyes, wat verantwoordelijk wordt geacht voor de daaropvolgende verslechtering van zijn gezondheid. Hij schonk La Balayeuse voor de verkoop die Monet in 1899 organiseerde ten voordele van de kinderen van Sisley. In 1900 werd hij benoemd tot Chevalier van het Legioen van Eer, vervolgens gepromoveerd tot officier in 1911. Hij sloot zich ook aan bij de Ligue de la patrie française, een anti-Dreyfusard nationalistische competitie.

In 1903 verhuisde Renoir om gezondheidsredenen met zijn gezin naar Cagnes-sur-Mer. Hij verwierf het Domaine des Collettes om de met vernietiging bedreigde olijfbomen te redden en bouwde daar zijn laatste huis. Zijn werken uit deze periode zijn portretten, naakten, stillevens en mythologische taferelen, met glinsterende en sensuele vrouwenlichamen. Hij blijft schilderen ondanks misvormde reuma die hem dwingt te stoppen met lopen. Renoir was toen een belangrijke figuur in de wereld van de westerse kunst, exposeerde in heel Europa en de Verenigde Staten en probeerde nieuwe technieken uit, waaronder beeldhouwkunst ondanks zijn misvormde handen door reumatoïde artritis. Hij is bevriend met de schilder Lucien Mignon en Ferdinand Deconchy. Renoir stierf in 1919 in zijn huis in Les Collettes, nadat hij een aanzienlijk artistiek erfgoed had achtergelaten. Renoir, bleef werken tot aan zijn dood in 1919, ondanks de moeilijkheden van de Eerste Wereldoorlog. Zijn vrouw, Aline, stierf in 1915, en zijn zonen, Pierre en Jean, raakten ernstig gewond tijdens de actie maar overleefden. Renoir schilderde zelfs een boeket bloemen op zijn sterfbed voordat hij stierf aan longcongestie in 1919. Oorspronkelijk begraven bij zijn vrouw in Nice, werd hun begraafplaats volgens hun wensen overgebracht naar Essoyes. De as van Dido Renoir, de tweede vrouw van Jean, werd ook in hetzelfde graf bijgezet.

De beeldhouwer

Tussen 1913 en 1918 werkte Renoir samen met de jonge beeldhouwer Richard Guino en creëerde grote stukken zoals Venus Victrix, het oordeel van Parijs, de Grote Wasmachine en de Smid. Guino wordt erkend als co-auteur van deze werken na een rechtszaak in 1973, die het belang van zijn bijdrage benadrukte. Deze samenwerking was uniek omdat Guino niet zomaar een beoefenaar was die het bestaande model reproduceerde, maar een echte medeschepper, die de geest van Renoirs schilderkunst in zijn sculpturen omzette. Later werkte Renoir samen met de beeldhouwer Louis Morel en produceerde hij de terracotta's, twee dansers en een fluitspeler.

De belangrijkste werken van Renoir

Pierre-Auguste Renoir schilderde tijdens zijn artistieke carrière een aanzienlijk aantal werken, hoewel het exacte aantal niet bekend is. Naar schatting heeft hij ongeveer 4000 schilderijen gemaakt, waaronder portretten, landschappen, naakten, genretaferelen en mythologische composities. Hij produceerde ook keramiek, prenten en sculpturen.

• Bal du Moulin de la Galette (1876): een olieverf op doek met een scène uit het Parijse leven in de 19e eeuw, met een bal in de Moulin de la Galette, gelegen in de wijk Montmartre. De compositie en kleuren zijn typerend voor de impressionistische stijl van Renoir.
  
  Bal in de Moulin de la Galette, olieverf op doek, Musée d'Orsay, Parijs

• Les Canotiers à Chatou (1879): een vrijetijdsscène op de Seine met watersporters en vrouwen in zomerjurken. Licht en kleur worden gebruikt om de zonnige sfeer van de dag vast te leggen.

• Le Déjeuner des Canotiers (1881): een groepsscène waarin de vrienden van Renoir aan het eten zijn in de herberg Maison Fournaise in Chatou. De figuren zijn informeel opgemaakt, waardoor een gevoel van leven en beweging ontstaat.
  
  De lunch van de roeiers (1881), Washington, The Phillips Collection

• La Grenouillère (1869): een schilderij dat een populaire badscène op de Seine laat zien. De compositie is licht en elegant, met bijzondere aandacht voor de effecten van licht op water.
  
  La Grenouillère, olieverf op doek, Nationalmuseum, Stockholm (Zweden)

• Young Girls at the Piano (1892): een schilderij van twee jonge vrouwen die piano spelen in een elegante salon. Het kleurenpalet is zacht en de figuren zijn met veel aandacht voor detail weergegeven in hun kleding en houdingen.

• Les Grandes Baigneuses (1887): een badscène met meerdere naakte vrouwen op een open plek in het bos. De kleuren zijn rijk en verzadigd en creëren een indruk van luxe en sensualiteit.
  
  De grote zwemmers (1887), Philadelphia, Philadelphia Museum of Art
  

• Naakte vrouw die haar haar kamt (1894): een olieverf op doek met een naakte vrouw die haar haar kamt voor een spiegel. De kleuren zijn zacht en de compositie eenvoudig maar elegant.

• La Danse à la Campagne (1883): een openluchtdansscène in een weiland. De kleuren zijn helder en helder, met bijzondere aandacht voor de bewegingen en uitdrukkingen van de dansers.

• La Balançoire (1876): een buitenschilderij waarop een vrouw te zien is die op een schommel zit, met twee mannen aan haar zijde. De compositie is licht en vrolijk, waarbij veel aandacht is besteed aan de effecten van licht op de figuren.

  
   The Swing, olieverf op doek, Musée d'Orsay, Parijs (Frankrijk)

• The Two Sisters (1881): een olieverf op doek met twee jonge meisjes in witte jurken die in een tuin staan. De compositie is eenvoudig en elegant, met zachte en heldere kleuren die een indruk van rust en harmonie creëren.
  
  The Two Sisters of op het terras (1881), olieverf op doek, Art Institute of Chicago, Chicago (Verenigde Staten)

  
  

Renoirs invloeden

• De Franse componist Claude Debussy zei dat de schilderijen van Renoir hem beïnvloedden bij de compositie van zijn muziek, vooral in zijn beroemde Prelude to the Afternoon of a Faun.

• De Franse filmmaker Jean Renoir, zoon van Pierre-Auguste, werd beïnvloed door de schilderijen van zijn vader in de manier waarop hij zijn shots filmde en componeerde. Hij regisseerde met name de film "La Grande Illusion", die werd geïnspireerd door Renoir's oorlogsschilderijen.

• De Amerikaanse fotograaf Richard Avedon maakte een serie foto's als eerbetoon aan Renoir, getiteld "In the American West". Hij gebruikte hetzelfde kleurenpalet en gevoel voor licht als Renoir om arbeiders op het platteland van Amerika te fotograferen.

• De Franse couturier Christian Dior liet zich voor zijn haute couture-collectie uit 1947 inspireren door de jurken en kleuren van Renoir, die het begin markeerde van het "New Look"-tijdperk.

• De Franse dichter Guillaume Apollinaire schreef verschillende gedichten ter ere van Renoir, met name "Le Bestiaire ou Cortège d'Orphée", waarin hij de lichtheid en gratie oproept van de vrouwen die in de schilderijen van Renoir worden vertegenwoordigd.

• De Franse meubelontwerper Emile-Jacques Ruhlmann heeft een serie meubels ontworpen die is geïnspireerd op de vormen en kleuren van de schilderijen van Renoir.

Citaten van Renoir

• “Schilderen heeft geen ander doel dan een emotie over te brengen. »
• “Je moet eerst schilderen, daarna nadenken. »
• “Een jonge schilder hoeft zich geen zorgen te maken over kleur. Hij moet zich zorgen maken over de vorm. »
• “Werk verwijdert de meest bittere smaken. »
• “Schilderen moet vooral een lust zijn, een lust voor het oog. Hiervoor is het gemaakt. »
• “De natuur is op zich niet pittoresk. Het wordt zo onder invloed van art. »
• “Ik heb nooit iets anders willen worden dan een schilder van het moderne leven. »
• “Je moet de omringende lucht schilderen zoals je die voelt, de wetten van het perspectief respecteren en geen formules reproduceren die alleen verwijzen naar de imitatie van de natuur. »
• " De werkelijkheid bestaat niet. Er zijn alleen indrukken. »
• “Als je weet hoe je moet tekenen, kun je al het andere doen. »

Renoir's grote tentoonstellingen

Er zijn over de hele wereld verschillende grote tentoonstellingen gewijd aan Renoir geweest:

• “Renoir, 1841-1919”, georganiseerd door de Réunion des musées nationaux en het Musée d'Orsay in Parijs in 1985, dat vervolgens werd gepresenteerd in het Metropolitan Museum of Art in New York. Deze retrospectieve tentoonstelling was de meest uitgebreide ooit over de kunstenaar, met meer dan 400 tentoongestelde werken, waaronder schilderijen, tekeningen, aquarellen en sculpturen.

• "Renoir in de 20e eeuw", georganiseerd door het Los Angeles County Museum of Art en de Réunion des musées nationaux in Parijs in 1999-2000. Deze tentoonstelling verkende de late periode van het werk van Renoir, met werken gemaakt tussen 1900 en 1919, en liet zien hoe de kunstenaar was beïnvloed door de artistieke stromingen van zijn tijd, zoals het fauvisme en het kubisme.

• "Renoir Landscapes, 1865-1883", georganiseerd door de National Gallery in Londen in 2007. Deze tentoonstelling belichtte Renoirs talent als landschapsschilder, met schilderijen die hij maakte tijdens zijn reizen in Frankrijk en Italië.

• "Renoir and Friends: Luncheon of the Boating Party", georganiseerd door de Phillips Collection in Washington in 2017-2018. Deze tentoonstelling concentreerde zich op een van Renoirs beroemdste werken, Le Déjeuner des boatiers, en toonde ook andere schilderijen met afbeeldingen van de vrienden van de kunstenaar, zoals Monet, Cézanne en Morisot.

• “Renoir: The Body, The Senses”, georganiseerd door het Clark Art Institute in Massachusetts in 2019-2020. Deze tentoonstelling onderzocht de representatie van het menselijk lichaam in het werk van Renoir, waarbij zowel zijn vrouwelijke naakten als zijn portretten van dansers en badgasten centraal stonden.

10 ongerijmde dingen om te weten over Renoir

1. Renoir was bijziend en droeg geen bril als hij schilderde, waardoor hij gedwongen werd heel dicht bij het doek te komen.

2. Hij hield van muziek en speelde piano, maar had een hekel aan zingen.

3. Renoir had een grote passie voor dieren, vooral honden. Hij bezat vaak meerdere honden en schilderde ze graag op zijn schilderijen.

4. Hij werd beschuldigd van spionage tijdens de Eerste Wereldoorlog vanwege zijn Franse nationaliteit en zijn vriendschap met Duitse kunstenaars.

5. Renoir schilderde graag in de open lucht, maar hij haatte het om gestoord te worden door insecten. Hij droeg vaak een grote hoed om zichzelf te beschermen tegen de zon en muggen.

6. Hij kreeg kritiek vanwege zijn schilderstijl in de jaren 1880 en 1890, maar bleef in zijn eigen stijl schilderen en weigerde de trends van die tijd te volgen.

7. Hij werkte ook als keramist en creëerde unieke serviesgoed en decoraties.

8. Renoir was lid van de Ligue de la patrie française, een anti-Dreyfusard nationalistische groep, hoewel hij geen antisemiet was.

9. Hij stond bekend om zijn passie voor koken en kookte vaak voor zijn familie en vrienden.

10. Renoir werd zijn hele leven zwaar getroffen door ziekte en verwondingen. Hij werd getroffen door reumatoïde artritis en leed zijn hele leven aan gezondheidsproblemen.

Pierre-Auguste Renoir is ongetwijfeld een van de beroemdste kunstenaars van de impressionistische beweging. Hij drukte een onuitwisbare stempel op de kunstgeschiedenis met zijn vele schilderijen en sculpturen die kunstenaars over de hele wereld blijven inspireren. Zijn unieke en vernieuwende stijl, gekenmerkt door glinsterende kleuren en een grote gevoeligheid voor menselijke bewegingen en emoties, maakte hem tot een ware meester van het impressionisme.