De geschiedenis van de Belgische kunst: van Vlaamse schilderkunst tot heden

De geschiedenis van de Belgische kunst: van Vlaamse schilderkunst tot heden

Olimpia Gaia Martinelli | 5 okt 2022 9 minuten gelezen 0 opmerkingen
 

Om te vertellen hoe de kunst van België haar invloed heeft uitgeoefend in de geschiedenis van de westerse kunst, de beschrijving van haar bekendste meesterwerken, die een voorbeeld zijn van die revolutionaire stilistische kenmerken die onuitwisbaar de eigenaardigheden van de meest populaire vormen van figuratieve expressie aller tijden hebben gemarkeerd , zou kunnen volstaan...

Emily Coubard (Mil.), Gaze , 2022. Collage op doek, 30 x 30 cm.

Vlaams schilderij onthuld door Jan Van Eyck's Madonna van kanselier Rolin

Om te vertellen hoe de kunst van België haar invloed heeft uitgeoefend in de geschiedenis van de westerse kunst, de beschrijving van haar bekendste meesterwerken, een voorbeeld van die revolutionaire stilistische kenmerken die onuitwisbaar de eigenaardigheden van de meest populaire vormen van figuratieve expressie aller tijden hebben gemarkeerd, zou kunnen volstaan. Op basis van dit inzicht is het onmogelijk om niet te verwijzen naar de Madonna van de kanselier Rolin van Jan Van Eyck, een iconisch werk van de Vlaamse schilderkunst uit 1436, bewaard in het Louvre in Parijs. Het schilderij is gemaakt voor de kanselier van Bourgondië en Brabant Nicolas Rolin, die is afgebeeld op de linkerkant van het paneel geknield voor de Maagd, die, met het Kind op haar knieën, wordt afgebeeld terwijl ze haar teruggeeft aan een engel tijdens de vlucht, met de bedoeling op het dragen van het gewicht van een uitgebreide kroon. Dit tafereel speelt zich af in een kamer die vakkundig is geconstrueerd volgens de principes van lineair perspectief, rijkelijk versierd en begrensd door een elegante klassieke colonnade, met uitzicht op een omheinde tuin, waarschijnlijk bedoeld om het concept van Hortus conclusus te symboliseren, of die typische vorm van middeleeuwse groene ruimte, gebruikt om de geneeskrachtige of voedselplanten en bomen te huisvesten die in kloosters en kloosters werden gekweekt.

Jan Van Eyck, Madonna van de kanselier Rolin , 1435 ca. Olieverf op paneel, 66 x 62 cm. Louvremuseum, Parijs.

Voorbij deze "idyllische" ruimte strekt zich een stadsbeeld uit van moeilijke identificatie, vaak door historici geassocieerd met een soort hemels Jeruzalem, heilige plaats waar de Heer zich manifesteert zodra de snode gebeurtenissen van de Apocalyps die door Johannes worden verteld, voorbij zijn. De rijkdom aan verborgen betekenissen van het werk wordt voortgezet door de rangschikking van talrijke details op het doek, met als doel voornamelijk te verwijzen naar religieuze symbolen en attributen. Ook toegevoegd aan dit subtiele verhaal zijn de twee profane rugfiguren die, gerangschikt op de achtergrond en in het midden van het werk, vanaf de tribunes uitkijken in een soort "aanbidding" van de stad van de "levende God" (Hebr. 12:22). Als we ons concentreren op de laatste personages, blijkt met bewijs hoe die met de tulband een soort leidmotief vertegenwoordigt van de artistieke productie van Jan Van Eyck, ook te vinden in de man die wordt weerspiegeld in de spiegel van het Arnolfini-portret (1434), in de hoofdpersoon van het Portret van een man met een tulband (1433) en in de figuur weerspiegeld in het harnas van St. George in de Maagd met kind met kanunnik van der Paele (1436). Het is juist met betrekking tot deze herhaling dat een verband kan worden gelegd, aangezien veel geleerden in het meesterwerk uit 1433 een mogelijk zelfportret van de kunstenaar hebben herkend, wat bijgevolg zou suggereren dat de kleine man beeltenis in Madonna van de kanselier Rolin zou ook Jan Van Eyck zelf kunnen zijn. In het geval dat deze veronderstelling aannemelijk is, kunnen we ons de schilder voorstellen die, op de achtergrond van de hoofdscène van Nicolas Rolin en de Madonna, totaal niet betrokken lijkt te zijn bij de mystieke gebeurtenis, aangezien hij van plan is te observeren hoe zorgvuldig zijn buurman bewondert het stadslandschap, waarschijnlijk met het doel daar een concreet spoor van God te vinden.

Serge Broeders, De stoel met het gordijn , 2020. Olieverf op linnen doek, 100 x 100 cm. Mc_garbage, Nathan weg . Olieverf op doek, 100 x 100 cm.

Korte geschiedenis van de Vlaamse schilderkunst

Het eerder genoemde meesterwerk van Jan Van Eyck laat ons kennismaken met het hart van de Vlaamse schilderkunst, een school van 15e-eeuwse oorsprong die in de 15e, 16e en 17e eeuw een fundamentele rol in de Europese kunstgeschiedenis innam. Binnen deze lange tijdspanne kunnen drie fundamentele fasen van het bovengenoemde type artistiek onderzoek worden onderscheiden: die van de Vlaamse Primitieven (15e), de Hoogrenaissance en de Barok. De eerste, onuitwisbaar verbonden met de namen van grote meesters als Jan Van Eyck, Rogier van der Weyden en Robert Campin, werd vooral geëxpliciteerd door de productie van schilderijen met religieuze thema's, vergezeld van een grote interesse in het genre portret en landschap. achtergronden. Een dergelijke benadering van kunst had een sterke invloed op de Europese schilderkunst van diezelfde jaren, die, de Vlamingen 'apend', soortgelijke stilistische tendensen begon aan te nemen, evenals het gebruik van olieverf in plaats van temperaschilderij. Over de Vlaamse Renaissance (15de-16de) gesproken, de artistieke productie van deze periode blijkt voornamelijk beïnvloed te zijn door de Italiaanse kunst en cultuur, die naar Vlaanderen kwam via geschilderde tapijtcartoons, gravures en prenten, die door meesters naar Noord-Europa werden gestuurd van de Bel Paese. Ondanks de sterke cursieve invloed waren er in diezelfde jaren ook Vlaamse meesters, die de lokale figuratieve traditie bleven volgen en, meer uitgebreid, de Noord-Europese traditie, zich uitdrukkend door vrij originele en vernieuwende stilistische kenmerken, net als het werk van Hieronymus Bosch en Pieter Brueghel de Oude demonstreert. Wat de barokperiode (16e-17e) betreft, was het de Vlaamse Rubens, de meest invloedrijke schilder van het begin van de 17e eeuw, die de trends van deze beweging het best tot uitdrukking bracht, waarvan hij een van de eerste meesters was die de ontwikkeling ervan aanmoedigde , populariteit en verspreiding. Ten slotte is het de moeite waard om erop te wijzen dat de term Vlaams niet beperkt is tot een figuratieve cultuur die uitsluitend afkomstig is uit wat nu België is, aangezien deze uitdrukking onuitwisbaar verbonden is met de historische regio Vlaanderen, een gebied dat ten tijde van voornoemde masters, omvatte ook regio's in Nederland en Noord-Frankrijk.

Michel Leclercq, Opaline n°2 , 2016. Olieverf op doek, 100 x 80 cm.

Régis Gomez., Paradise , 2020. Sculptuur, hars / hout / draad / metalen / kunststof / zand op hout, 21,5 x 23 x 23 cm.

Belgische kunst: een focus op hedendaagsheid

Hoewel de Vlaamse school een tijdloze klassieker vertegenwoordigt, vaak geassocieerd met de hoogste vorm van expressie in de Belgische kunst, moet explicieter worden vermeld hoe dit kleine land de kunstwereld daarna heeft blijven beïnvloeden, met de standpunten van grote meesters, zoals, bijvoorbeeld James Ensor (1860-1949), Paul Delvaux (1897-1989), en René Magritte (1898-1967). Bovendien zet dat creatieve verhaal zich voort in het hedendaagse, net zoals de standpunten van Dirk Braeckman, Pierre Alechinsky, Michael Borremans en Ann Veronica Janssens aantonen, evenals die van Artmajeur-kunstenaars, waaronder Anne Platbroot, Katya M en Le Closier.

Anne Platbroot, Serena kat , 2021. Sculptuur, keramiek op ander substraat, 26 x 13 x 1 / 1.90 kg.

Anne Platbroot: Serena kat

De elegante en verfijnde Miss Serena, een antropomorfe kat die de kleding van de meest luxueuze Renaissance-traditie draagt, dringt zich op in de ruimte met een duidelijke uitdrukking van sereniteit, luchtigheid, vertrouwen en nonchalance, die door haar donkere gezicht schijnt, in sterk "contrast" met de grootsheid en ernst van haar lange en volumineuze witte keramische rok. Dit vorstelijke beeld, dat doet denken aan een edelvrouw uit vervlogen dagen, gevangen in een moment van speels slenteren, is echter verrijkt met een nauwkeurig hedendaags detail: de zakken van de jurk, waarin het dier gedeeltelijk zijn identiteit kan verbergen ergens tussen vrouw en kat. Verwijzend naar de verklaringen van de kunstenaar, zou dit specifieke model, wiens kleding de tijd van Pieter Brueghel de Oude waardig is, echter zijn gemaakt geïnspireerd door Jacques Demy's film The Wonderful Tale of Donkey Skin, waarin een prachtige Catherine Deneuve een ezelhuid draagt om een nieuwe identiteit voor zichzelf te creëren om te ontsnappen aan een incestueus huwelijk met haar vader. Daarom is het aannemelijk om te denken dat Serena de kat, net als Donkey Skin, bedoeld is om te verwijzen naar een personage dat de sprookjeswereld waardig is, een plaats waar verwachtingen nooit worden teleurgesteld.

Katya M, Tafellamp - Katya M. , 2021. Ontwerp, 23,5 x 25 cm.

Katya M: Tafellamp – Katya M.

Verwant aan de sprookjeswereld blijkt ook de realiteit die ergens tussen het naïeve en het surrealisme ligt, goed uitgedrukt door het Katya M designobject, teruggevoerd op een grote figuratieve traditie van België, geconcretiseerd door het werk van iconen van de kaliber Magritte en Mesens. Inderdaad, de Belgische surrealistische beweging, vaak "gemarginaliseerd" in vergelijking met haar Franse tegenhanger, is het resultaat van een uiterst boeiende geschiedenis, omdat ze complex, tegenstrijdig en problematisch is. Precies, het Belgische surrealisme werd geboren uit een sterke dissidentie, die tot uiting kwam toen Camille Goemans, Marcel Lecomte en Paul Nougé in 1924, door de publicatie van het tijdschrift Correspondance, een pittig standpunt innamen tegen de "neef"-ideologieën die uit Parijs kwamen. De "protesten" van deze drie literatoren werden al snel vergezeld door andere kunstenaars, zoals ELT Mesens, Marcel Mariën en de iconische René Magritte, wiens productie, verenigd door een versmelting van realiteit en het onbewuste, werd onderscheiden om het doel na te streven van het genereren van excentriek uitziende wezens en visioenen, evenals onlogische scènes, ontworpen om de kijker te destabiliseren. In deze context hebben de meer "pro-Franse" gezichtspunten de neiging om alleen de figuur van Magritte in overweging te nemen, en beweren dat deze pas een leidend lid van de beweging werd nadat hij Brussel naar Parijs had verlaten. In feite schilderde de kunstenaar, toen hij in 1930 terugkeerde naar zijn geboorteland, bijna de helft van zijn werken. Daarom vindt de remake van Artmajeur zijn plaats in een grote traditie, die het verdient om beter te worden onderzocht, verspreid, gepubliceerd en benadrukt, met als doel het doorbreken van allerlei vooroordelen.

Le Closier, Lovers , 2021. Acryl op doek, 76,2 x 76,2 cm.

Le Closier: Geliefden

Lovers , een kleurrijk acryl op canvas, lijkt de felle kleuren en poppoëtica te lenen om een bekend meesterwerk uit de kunstgeschiedenis te transformeren in een aantrekkelijk artistiek "product", gericht op het betoveren van de massa op gelijke voet met de meest gevierde mediafenomenen . Het werk van Magritte is in alle opzichten een "must" van de westerse figuratieve productie, die geen kunstliefhebber zich kan veroorloven om niet te kennen, te overdenken en bijgevolg te verafgoden als een icoon. Een dergelijke toewijding is niet alleen te danken aan het excentrieke beeld van de twee bedekte gezichten tijdens het kussen, maar ook aan de betekenis van The Lovers , die kan worden herleid, zowel naar het verhaal van een dubbelzinnig liefdesverhaal als dat van een ongeluk . De eigenaardigheden van dit doek zouden inderdaad ook een soort toespeling kunnen zijn op het jeugdtrauma van de kunstenaar, die op haar veertiende haar moeder verloor. Die laatste, die zichzelf in een rivier wierp, werd later gevonden met een nachtjapon over haar hoofd. Hoe dan ook, ondanks het feit dat bovengenoemde associatie min of meer plausibel is, blijft de onmogelijkheid van liefde die inherent is aan het werk zeker, aangezien witte lakens de daadwerkelijke ontmoeting tussen de twee geliefden, die voor altijd in spanning blijven, opwindend in de kijker een conflict tussen wat zichtbaar en verborgen is, maar ook tussen wat mogelijk is en wat niet.

Bekijk meer artikelen

ArtMajeur

Ontvang onze nieuwsbrief voor kunstliefhebbers en verzamelaars