Κορίτσι με μαργαριταρένιο σκουλαρίκι, Johannes Vermeer, Λάδι σε καμβά, 1665, 44,5 cm × 39 cm
Το κορίτσι με ένα μαργαριτάρι σκουλαρίκι είναι ένας πίνακας με λάδι σε καμβά που δημιουργήθηκε γύρω στο 1665 από τον Johannes Vermeer , έναν Ολλανδό ζωγράφο. Αυτό το πορτρέτο προτομής μιας ανώνυμης νεαρής γυναίκας που φορά ένα μαργαριτάρι στο αυτί της και ένα τουρμπάνι στο κεφάλι της ονομάζεται συχνά «Μόνα Λίζα του Βορρά», λόγω της σύνθεσής του και του θέματός του κοντά στο έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι. vinci. Αν και ο πίνακας παρουσιάζει επιρροή από την ιταλική προσωπογραφία, ανήκει κυρίως στο εικαστικό είδος των τρονιών, χαρακτηριστικό της τέχνης των Ηνωμένων Επαρχιών στα μέσα του 17ου αιώνα. Το κορίτσι με ένα μαργαριταρένιο σκουλαρίκι είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της Χρυσής Εποχής της ολλανδικής ζωγραφικής.
Θεωρούμενος ένα από τα αριστουργήματα του Βερμέερ για τη σύνθεση και την ατμόσφαιρά του, ο καμβάς είχε ξεχαστεί για περισσότερα από διακόσια χρόνια πριν ανακαλυφθεί εκ νέου από τον συλλέκτη έργων τέχνης Arnoldus Andries des Tombe, ο οποίος τον κληροδότησε το 1903 στο μουσείο Mauritshuis, στη Χάγη. Ολλανδία. Έκτοτε, ο πίνακας εξακολουθεί να διατηρείται και να εκτίθεται εκεί. Το 1994 αποκαταστάθηκε, γεγονός που κατέστησε δυνατή την καλύτερη εκτίμηση της ποιότητάς του και της τεχνικής που χρησιμοποιούσε ο Vermeer.
Περιγραφή της εργασίας
Το κορίτσι με ένα μαργαριτάρι σκουλαρίκι είναι μια ελαιογραφία που δημιουργήθηκε σε καμβά μεσαίου μεγέθους (44,5 x 39 cm) και παρουσιάζεται σε ξύλινο πλαίσιο σκαλισμένο με φυτικά μοτίβα. Αντιπροσωπεύει έναν έφηβο ή έναν νεαρό ενήλικα στο μπούστο, τα τρία τέταρτα πίσω και τα τρία τέταρτα μπροστά. Φοράει ένα γαλάζιο τουρμπάνι με κίτρινο πανί και ένα μαργαριτάρι στο αριστερό της αυτί. Είναι ντυμένη με ένα βαρύ υφασμάτινο σακάκι σκούρου χρώματος ώχρα ή καφέ. Ένα έντονο φως που προέρχεται από την αριστερή άκρη του πίνακα φωτίζει το μοντέλο πρακτικά από μπροστά, δημιουργώντας διάφορες σκιές στην πλάτη και στο πίσω μέρος του κεφαλιού της. Οι αστραφτερές ανταύγειες του μενταγιόν αυτιού ξεχωρίζουν στο σκιασμένο μέρος.
Ο πίνακας φέρει την υπογραφή του Johannes Vermeer, με τα γράμματα I, V και M να είναι δεμένα στα αριστερά (το γράμμα J γραφόταν ακόμα μερικές φορές ως I τον 17ο αιώνα). Η υπογραφή είναι ζωγραφισμένη σε τόνους κοντά σε αυτούς του φόντου του φόντου, γεγονός που την κάνει πολύ δυσδιάκριτη στον καμβά και πρακτικά ποτέ στις αναπαραγωγές του έργου.
Αν και ο πίνακας δεν έχει ημερομηνία, οι μελετητές πιστεύουν ότι ζωγραφίστηκε γύρω στο 1665. Όταν δημιουργήθηκε, το έργο δεν έλαβε συγκεκριμένο τίτλο και αναφέρθηκε απλώς ως «τρονί». Μόλις στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα την αποκαλούσαν «Νεαρό κορίτσι με τουρμπάνι», στη συνέχεια «Το νεαρό κορίτσι με ένα μαργαριταρένιο σκουλαρίκι» από τα μέσα της δεκαετίας του 1970.
Ο πίνακας έχει επίσης το παρατσούκλι «Μόνα Λίζα του Βορρά» λόγω της σύνθεσης και του θέματός του κοντά στο έργο του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Τεχνικές που χρησιμοποιούνται
Σχέδια μιας κάμερας obscura στο L'Encyclopédie (1772)
Είναι πλέον αποδεδειγμένο ότι ο Βερμέερ χρησιμοποίησε την camera obscura ως εργαλείο για να φτιάξει πολλά από τα έργα του. Αυτή η οπτική διαδικασία επέτρεψε την προβολή της εικόνας ενός μοντέλου σε μια επίπεδη επιφάνεια, όπου φαινόταν μικρότερη και ανάποδα. Ανατρέχοντας στα χαρακτηριστικά της προβαλλόμενης εικόνας, ο καλλιτέχνης απέκτησε ένα προπαρασκευαστικό σχέδιο σχεδόν φωτογραφικής ακρίβειας. Αρκετές ενδείξεις υποδηλώνουν ότι ο Βερμέερ χρησιμοποίησε το camera obscura για το The Girl with the Pearl Earring.
Ωστόσο, η ψευδαίσθηση της πραγματικότητας στον πίνακα βασίζεται κυρίως σε εικονογραφικές επιλογές. Η πόζα της νεαρής γυναίκας, εμπνευσμένη από τον Τιτσιάνο, δημιουργεί ένα οπτικά ενδιαφέρον εφέ έντασης αποκλίνοντας τη θέση του σώματός της και τον προσανατολισμό του βλέμματός της. Ο Vermeer τονίζει αυτό το εφέ δίνοντας έμφαση στον κάθετο άξονα περιστροφής μέσω της σκιάς που κατεβαίνει από τον αριστερό κρόταφο του μοντέλου στον κορμό του.
Ο φωτισμός και η αντίθεση μεταξύ του μαύρου φόντου και της ανοιχτόχρωμης χροιάς του προσώπου δημιουργούν ένα εφέ trompe-l'oeil. Ο Βερμέερ χρησιμοποίησε μια παλέτα μόνο δέκα χρωστικών για να συνθέσει ένα έργο με πολύ λεπτά και απαλά παιχνίδια φωτός. Το ύφος του είναι εκφραστικό και έρχεται σε αντίθεση με το ακριβές και γυαλιστερό στυλ των συγχρόνων του. Το φόντο είναι σκούρο, υπογραμμίζοντας τα περιγράμματα του προσώπου και δημιουργώντας μια εντύπωση της απομόνωσης του χαρακτήρα. Ο Vermeer χρησιμοποίησε indigo, gaude και ζωικό μαύρο για αυτή τη σκοτεινή περιοχή, αλλά η ανάμειξη των χρωστικών που προέρχονται από φυτά έχει ως αποτέλεσμα ένα ημιδιαφανές πράσινο. Τα αίτια της γήρανσης του πίνακα είναι πολλαπλά και προκύπτουν από τις διαδοχικές αποκαταστάσεις, τα διάφορα ρετούς, την εξέλιξη του συνδετικού που χρησιμοποιούσε ο Βερμέερ και τον μερικό αποχρωματισμό του λουλακιού.
Η επιλογή ενός σκούρου και ομοιόμορφου φόντου επιτρέπει στον Vermeer να αναδείξει τα δύο κυρίαρχα χρώματα της δουλειάς του: το ultramarine blue του τουρμπάνι και το κίτρινο λεμόνι του υφάσματος. Για το μπλε, ο Vermeer χρησιμοποιεί δύο συμπαγή χρώματα που αντιστοιχούν στις φωτισμένες και σκιασμένες περιοχές του τουρμπάνι, με εσωτερικές αποχρώσεις για να επισημαίνουν τις πτυχές του υφάσματος. Χρησιμοποιεί κυρίως λάπις λάζουλι, λουλακί και λευκό μολύβδου για να πετύχει αυτούς τους μπλε τόνους. Όσο για το κίτρινο του υφάσματος που ξεπερνά το τουρμπάνι, λαμβάνεται κυρίως από φυσική κίτρινη ώχρα αναμεμειγμένη με λευκό μόλυβδο.
Τα ρούχα της νεαρής γυναίκας είναι επίσης μοντελοποιημένα με διάφορες αποχρώσεις του κίτρινου που λαμβάνονται κυρίως από την κίτρινη ώχρα και το πιο τρελλό κόκκινο. Το πρόσωπο και η χροιά αποδίδονται με λεπτό βερνίκι σε χρώμα σάρκας, σε διάφανο undermodeling, με μείγμα λευκού μολύβδου, κίτρινης ώχρας και βερμούρι. Τα χείλη λαμβάνονται κυρίως με πιο τρελλό κόκκινο.
Τέλος, το μαργαριτάρι είναι ένα κεντρικό σημείο φωτός στη σύνθεση, με αρκετές αντανακλάσεις διαφορετικής έντασης που προέρχονται από μια άμεση πηγή φωτός, το πρόσωπο και τον γιακά του ενδύματος. Ξεχωρίζει στο σκούρο φόντο και έρχεται σε αντίθεση με τα ρούχα που φοράει η νεαρή γυναίκα.
Χρόνος και εμπνεύσεις
Η αγορά τέχνης ήταν πολύ ανεπτυγμένη στην Ολλανδία την εποχή που ο Βερμέερ ζωγράφισε το Κορίτσι με ένα μαργαριτάρι σκουλαρίκι. Η ζωγραφική αυτής της περιόδου επηρεάστηκε από τον ολλανδικό καλβινισμό και έδωσε έμφαση στα πορτρέτα και τα τρόνια. Το tronie ήταν ένα υποείδος που προσπαθούσε να αναπαραστήσει την κατάσταση ενός μοντέλου και όχι την πραγματική του ταυτότητα. Το κορίτσι με ένα μαργαριταρένιο σκουλαρίκι δείχνει μια επιρροή του ιταλικού καραβαγκισμού, αν και ο Βερμέερ δεν ταξίδεψε ποτέ στην Ιταλία. Η μαεστρία του στο chiaroscuro είναι χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης. Ο Βερμέερ θεωρούνταν ειδικός στην ιταλική τέχνη, κάτι που του οδήγησε να του αναθέσει να κρίνει την αυθεντικότητα των έργων που είχαν δανειστεί σε μεγάλους Ιταλούς δασκάλους.
Η πόζα της νεαρής κοπέλας που στρέφεται προς τον θεατή είναι εμπνευσμένη από την ιταλική ζωγραφική, κυρίως το Πορτρέτο ενός άνδρα του Τιτσιάν και το Πορτρέτο του Μπίντο Αλτοβίτι του Ραφαήλ. Επιπλέον, η επιρροή της Mona Lisa του Leonardo da Vinci είναι αισθητή στην επιλογή να αναπαραστήσει ένα ανοιχτόχρωμο νεαρό κορίτσι σε σκούρο φόντο για να τονίσει την αντίθεση και το αποτέλεσμα της παρουσίας, καθώς και στην τεχνική sfumato που χρησιμοποιείται για να θολώσει τα περιγράμματα. Το σπάνιο μοτίβο του τουρμπάνι είναι σύμφωνο με άλλα σύγχρονα έργα του Βερμέερ, όπως το The Young Man in a Turban του Michael Sweerts.
Ποιο ήταν το μοντέλο;
Το μοντέλο του The Girl with a Pearl Earring είναι άγνωστο. Η Μαρία, η μεγαλύτερη κόρη του Βερμέερ, θεωρείται συχνά το πιο πιθανό πρότυπο. Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν επίσης ότι βρίσκουν το ίδιο μοντέλο σε άλλα έργα του ζωγράφου. Είναι πιθανό ο Βερμέερ να χρησιμοποιούσε μια από τις κόρες του ως μοντέλο, κάτι που ήταν συνηθισμένο εκείνη την εποχή. Η ιδέα ότι το μοντέλο θα ήταν υπηρέτης του σπιτιού θεωρείται απίθανη. Ερωτήσεις σχετικά με την ταυτότητα του μοντέλου θεωρούνται άσχετες από ορισμένους ιστορικούς τέχνης, γιατί είναι πάνω απ' όλα ένα τρόνι, που αντιπροσωπεύει μια φυσιογνωμία και όχι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο.
7 αταίριαστα πράγματα για το έργο
- Ο αρχικός τίτλος του έργου είναι «The Girl with a Turban», αλλά άλλαξε σε «The Girl with a Pearl Earring» όταν κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα της Tracy Chevalier.
- Το μαργαριτάρι που φορούσε το κορίτσι στην πραγματικότητα δεν είναι ένα πραγματικό μαργαριτάρι, αλλά μάλλον μια μπάλα από γυαλί βαμμένη σε γκρι-μπλε.
- Το τουρμπάνι που φοράει το κορίτσι δεν είναι ένα τυπικό ολλανδικό χτένισμα της εποχής, αλλά μάλλον μια αναφορά στην ανατολίτικη μόδα.
- Το βλέμμα της κοπέλας είναι τόσο διαπεραστικό που μοιάζει σχεδόν να ακολουθεί τον θεατή όπου κι αν πάνε στο δωμάτιο.
- Ο ζωγράφος Vermeer ήταν γνωστός για τη χρήση ακριβών και σπάνιων χρωστικών στα έργα του, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία που έδωσε σε αυτό το κομμάτι.
- Το φως που φωτίζει το πρόσωπο του κοριτσιού φαίνεται να προέρχεται από ένα παράθυρο στα αριστερά του έργου, αλλά δεν υπάρχουν ορατά παράθυρα στον πίνακα.
- Το χρώμα του φόντου του έργου άλλαξε με την πάροδο του χρόνου, αλλάζοντας από σκούρο πράσινο σε ανοιχτό γκρι.
Οι επιρροές του κοριτσιού του Βερμέερ με ένα μαργαριταρένιο σκουλαρίκι στον σύγχρονο πολιτισμό
Το έργο του Vermeer, The Girl with a Pearl Earring, είχε σημαντική επιρροή στη σύγχρονη κουλτούρα:
Η κινηματογραφική μεταφορά: Το μυθιστόρημα της Τρέισι Σεβαλιέ, εμπνευσμένο από το έργο του Βερμέερ, διασκευάστηκε στον κινηματογράφο το 2003 με τον τίτλο «Το κορίτσι με το μαργαριτάρι», σε σκηνοθεσία Πίτερ Γουέμπερ.
Το τραγούδι: Η Αμερικανίδα τραγουδίστρια Katy Perry κυκλοφόρησε το τραγούδι "Pearl" το 2010, το οποίο αναφέρεται στη δουλειά του Vermeer.
Διαφήμιση: Το 2014, η ολλανδική μάρκα κοσμημάτων Van Amstel Diamonds χρησιμοποίησε την εικόνα του κοριτσιού με ένα μαργαριταρένιο σκουλαρίκι για τη διαφημιστική της καμπάνια.
Μόδα: Το φόρεμα που φορούσε η νεαρή κοπέλα έχει εμπνεύσει αρκετούς σχεδιαστές μόδας, συμπεριλαμβανομένου του couturier Christian Dior το 2013.
Παιδική λογοτεχνία: Το έργο του Βερμέερ υπάρχει και στην παιδική λογοτεχνία, κυρίως στο άλμπουμ «Το μυστικό του νεαρού κοριτσιού με τα μπλε» των Alain Surget και Michel Gay.
Βιντεοπαιχνίδια: Το κορίτσι με το μαργαριτάρι είναι επίσης παρόν σε ορισμένα βιντεοπαιχνίδια, όπως το Assassin's Creed II ή το Final Fantasy XIV.
Το comic strip: Ο χαρακτήρας του κοριτσιού με το μαργαριτάρι υπάρχει και στο κόμικ, όπως στο άλμπουμ «L'Art du crime» των Nicolas Gaudemet και Olivier Berlion.
The Sculpture: Ένα γλυπτό του κοριτσιού με ένα μαργαριταρένιο σκουλαρίκι δημιουργήθηκε από τον Ολλανδό καλλιτέχνη Frank Rosen.
Γραμματόσημα: Το έργο του Vermeer έχει επίσης αναπαραχθεί σε γραμματόσημα, ιδίως στη Γαλλία και την Ολλανδία.
Η τεχνολογία: Το 2018, η ιαπωνική εταιρεία Toshiba ανέπτυξε μια τεχνητή νοημοσύνη που μπορεί να μεταμορφώσει μια φωτογραφία σε μια έκδοση που μοιάζει με πίνακα του Vermeer, συμπεριλαμβανομένης μιας επιλογής αναπαραγωγής του στυλ του The Girl with a Pearl Earring.
Selena Mattei