Αν και θα είναι όπως κάθε χρόνο καλούνται να τα ρολόγια μας μία ώρα πίσω αυτό το Σάββατο, μεγάλες τέχνη την ευκαιρία να προσφέρει r η επιστροφή σε αυτά τα έργα που κατάφερε να αντιπροσωπεύουν το χρόνο που πέρασε τόσο ανεπαίσθητος και αδυσώπητη.
Memento mori, ψηφιδωτό από την Πομπηία, 1ος αιώνας π.Χ
Memento mori, πολυχρωμικό μωσαϊκό από την Πομπηία, 1ος αιώνας, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης © Αρχεία ειδικός επιθεωρητής Beni και archologici Νάπολη και Πομπηία
Μεταξύ των παλαιότερων Memento mori , αυτές οι παραστάσεις που μας θυμίζουν ότι κάθε άνθρωπος πρέπει να πεθάνει μια μέρα, πρέπει σίγουρα να αναφέρουμε αυτό το διάσημο μωσαϊκό που βρέθηκε στην Πομπηία και το οποίο τώρα φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης. Αυτό το είδος σύνθεσης θα χρησιμοποιηθεί τόσο κατά τον Μεσαίωνα όσο και, με πιο εκλεπτυσμένο τρόπο, στην περίοδο του μπαρόκ με τη ζωγραφική των "ματαιοδοξιών" . Το έργο είναι εύκολο να διαβαστεί επειδή τα σύμβολα παρέμειναν σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης για περίπου δύο χιλιετίες χάρη στην αρχαιολογική ανάκτηση. Ο τροχός εδώ συμβολίζει την τύχη. Περιστρέφεται όσο οι άνθρωποι είναι ζωντανοί και μπορεί να αλληλεπιδράσει μαζί του, είτε τυχαία είτε μέσω των δικών του ενεργειών. Κατευθύνει την πορεία της ύπαρξης προς τον πλούτο που αντιπροσωπεύεται από το όμορφο παλτό στα αριστερά, ή προς τη φτώχεια με μια στολή περιπλανώμενου στα δεξιά. Όταν φτάσει ο θάνατος (που συμβολίζεται εδώ με το κρανίο), ο τροχός σταματά και τότε τίποτα δεν έχει άλλη αξία. Οι έννοιες του πλούτου και της φτώχειας χάνουν κάθε νόημα. Το μωσαϊκό προέρχεται από ένα ρωμαϊκό τρικλίνιο (τραπεζαρία) ενός σπιτιού της Πομπηίας, όπου γίνονταν γεύματα. Ένας τρόπος υπενθύμισης στον ιδιοκτήτη και τους καλεσμένους να παραμείνουν ταπεινοί ως απλοί θνητοί και να μην αφήνουν την τύχη τους στην τύχη.
Philippe de Champaigne (1602-1674), Vanity.
Philippe de Champaigne Vanité, λάδι σε ξύλο, 28 cm x 37 cm, μουσείο Tessé, Le Mans
Στις αρχές του 17ου αιώνα εμφανίστηκαν πίνακες νέου είδους, οι Ματαιοδοξίες . Αυτό το όνομα παίρνει τη ρίζα του από τον όρο "μάταιο", που αναφέρεται σε αυτό που είναι κενό, απατηλό. Αυτοί είναι πίνακες ταξινομημένοι στο είδος των νεκρών φύσεων και περιέχουν ένα σύνολο εμβλημάτων και αντικειμένων των οποίων η κατοχή φαίνεται μάταιη, χλευαστική όπως στο παραπάνω έργο του Philippe de Champaigne (1602-1674), Vanité . Μεταξύ των πιο συνηθισμένων στοιχείων που καθορίζουν τον χαρακτήρα είναι το κρανίο, το σβηστό κερί ή η σιωπή των μουσικών οργάνων ως σύμβολα του θανάτου. Η κλεψύδρα ή το ρολόι, ως σύμβολα του χρόνου, αλλά και φυσαλίδες σαπουνιού που συμβολίζουν τόσο τη φευγαλέα ζωή όσο και τα γήινα αγαθά. Ένα ξεθωριασμένο λουλούδι , όπως μια τουλίπα ή ένα τριαντάφυλλο, που αντανακλά την εικόνα της ζωής που θα τελειώσει αργά ή γρήγορα.
Οι τρεις εποχές του ανθρώπου - Giorgione
The Three Ages of Man, c.1500-01 (πάνελ) - Giorgione da Castelfranco, Palazzo Pitti, Φλωρεντία, Ιταλία
Το θέμα του χρόνου έχει επίσης προσεγγιστεί συχνά στη ζωγραφική από τη γωνία των διαφορετικών ηλικιών του ανθρώπου, στην οποία είναι αφιερωμένοι πολλοί πίνακες. Ας πάρουμε το παράδειγμα του πίνακα του Ιταλού ζωγράφου Giorgione : « Οι τρεις ηλικίες του ανθρώπου ». Αυτό το έργο αντιπροσωπεύει τρεις ανδρικές φιγούρες. Στο κέντρο ένας νεαρός άνδρας που κρατάει ένα φύλλο μουσικής, στα δεξιά ένας ενήλικας που του μιλάει δείχνοντας την παρτιτούρα, στα αριστερά ένας γέρος που, από πίσω, γυρίζει να κοιτάξει τον θεατή. Οι φιγούρες αναδύονται αργά από το φόντο, τονισμένες με σκιασμένα χρώματα. Σήμερα το θέμα του πίνακα εξακολουθεί να συζητείται πολύ. Όλοι οι καμβάδες του Giorgione κρύβουν ένα δεύτερο επίπεδο νοήματος, συχνά σκοτεινό: αυτό το μάθημα τραγουδιού είναι πιθανώς μια αλληγορία και ένας στενός προβληματισμός για τη ροή της ύπαρξης, στην οποία είναι σημαντικό να περάσουμε τη σκυτάλη στις επόμενες γενιές πριν να μην είναι πολύ αργά , όπως επιβεβαιώνει το μελαγχολικό βλέμμα του γέροντα, τραβώντας την προσοχή του θεατή.
«Η επιμονή της μνήμης» του Σαλβαδόρ Νταλί
Σαλβαδόρ Νταλί «Η επιμονή της μνήμης» Το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, Νέα Υόρκη
Η επιμονή της μνήμης είναι ένας από τους πιο αξέχαστους πίνακες του Σαλβαδόρ Νταλί. Ως χαρακτηριστικό στοιχείο του έργου βρίσκουμε τα περίφημα χυτά ρολόγια. Ο Ντάλι εξήγησε πώς πήρε αυτή την έμπνευση. Ο καλλιτέχνης βρέθηκε να βλέπει μια φέτα τυρί να λιώνει στον ήλιο. Αυτό το όραμα τον ενέπνευσε με την ιδέα των ρολογιών που ζωγράφισε αμέσως στον καμβά. Η εικόνα που ζωγράφισε ήταν ενός τοπίου στο Πορτ Λλιγκάτ της Ισπανίας, όπου ζούσε με τη σύζυγό του Γκαλά την ώρα της εργασίας. Ορισμένα εξωπραγματικά αντικείμενα είναι διατεταγμένα σε ένα φανταστικό τοπίο. Λίγα ρολόγια με παραμορφωμένη υφή κυριαρχούν στη σκηνή. Οι τυφλοπόντικες δείχνουν που σηματοδοτούν ακόμα τον χρόνο, αλλά φαίνεται να έχουν χάσει τη στιβαρότητά τους. Μπορεί κανείς να φανταστεί ότι τα λιωμένα ρολόγια αντιπροσωπεύουν τη σχετικότητα της χρονικής αντίληψης. Ο καθένας μας, στην πραγματικότητα, έχει τη δική του χρονική αίσθηση σε σχέση με τις ίδιες καταστάσεις. Επιπλέον, κάθε ρολόι εμφανίζει διαφορετικούς χρόνους. Σημειώστε επίσης την παρουσία μαύρων μυρμηγκιών σε ένα ρολόι σε πρώτο πλάνο, μια κοινή εικόνα που υποδηλώνει την αποσύνθεση που συνδέεται με το χρόνο και προκαλεί φόβο θανάτου.
Ρωμαϊκή ΟΠΑΛΚΑ: ΟΠΑΛΚΑ 1965/1 - ∞
OPALKA Roman (1931-2011), OPALKA 1965/1-, Λεπτομέρεια 1-35327 , λεπτομέρεια, 1965, -ακρυλικό σε καμβά, 196x135 εκ.
Το 1965, ενώ περίμενε τη γυναίκα του, ο Roman Opalka είχε μια ιδέα που θα καθοδηγούσε τη δημιουργία του για σαράντα έξι χρόνια. Σε καμβάδες διαστάσεων 196x135 cm, εξάντλησε τον εαυτό του ανελέητα γράφοντας ψηφιακή πρόοδο. Οι αριθμοί είναι περίπου 5mm ύψος, βαμμένοι με πινέλο μεγέθους 0. Άρχισε να ζωγραφίζει λευκό σε μαύρο φόντο και από το 1972 πρόσθεσε 1% λευκό σε κάθε φόντο νέων καμβάδων. Το 2008 ήρθε η στιγμή που λογικά κατέληξε να ζωγραφίζει λευκό σε λευκό. Το ονόμασε " άξιο λευκό " ... Αυτό το έργο είναι το αποτέλεσμα μιας καλλιτεχνικής ενέργειας αφιερωμένης στην αναζήτηση της πιο αληθινής αναπαράστασης της έννοιας του χρόνου, στην τέχνη. Ο Πολωνός ζωγράφος ασχολήθηκε βαθιά με την υλική σύλληψη του άυλου. Το έργο του αντανακλά μια ζωή στοχασμού για τον καλύτερο τρόπο απόσταξης του «χρόνου» σε φυσική μορφή. Το OPALKA 1965/1 - ∞, αποτελεί επομένως μια καινοτόμο πρόταση για την αναπαράσταση χρονικών και αισθητικών ερωτημάτων.
Melting Men: Néle Azevedo
Το "Minimum Monument" γνωστό και με το όνομα " Melting Men ", είναι μια ιδέα που γεννήθηκε το 2002 στο μυαλό του Βραζιλιάνου καλλιτέχνη Néle Azevedo . Μια περιηγητική και εφήμερη καλλιτεχνική εγκατάσταση που αποτελείται από χιλιάδες μικρά γλυπτά πάγου. Μια αναπαράσταση ανθρώπων από πάγο που λιώνουν στον ήλιο, καθισμένοι στα σκαλιά των μνημείων στις πιο όμορφες πόλεις του κόσμου. Η εγκατάσταση παρουσιάστηκε πράγματι στη Μπραζίλια , στο Τόκιο , στη συνέχεια στο Μπέλφαστ και επίσης στη Φλωρεντία το 2008 με 1200 γλυπτά πάγου τακτοποιημένα στα σκαλιά του Spedale degli Innocenti . Το Melting Men είναι ένα έργο του οποίου οι αρχικές προθέσεις ήταν να αντιπροσωπεύσουν μια αντίθεση μεταξύ της αιωνιότητας της επίσημης τέχνης που αντιπροσωπεύεται από τα μνημεία στα οποία ήταν διατεταγμένα τα γλυπτά, σε σχέση με την εφήμερη πτυχή της σύγχρονης τέχνης. Ένα έργο που παίζει σε διαφορετικά επίπεδα αντιθέσεων όπως στο μικροσκοπικό μέγεθος των γλυπτών ή στα υλικά σύνθεσής τους: πάγος. Ωστόσο, το έργο αναλήφθηκε αμέσως από περιβαλλοντικές ενώσεις που το έκαναν σύμβολό τους, συνδέοντάς το με μια κριτική αντανάκλαση για την κλιματική αλλαγή και το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική.
Το πέρασμα του χρόνου, ένα θέμα που σας μιλάει; Βρείτε τη συλλογή έργων που προκαλούν αυτήν την ιδέα στο Artmajeur.
Thomas Laugier